Vooroordeel sterkste hormoon
Het einde van de testosteronmythe
Bijna elke dag wordt er in de media melding gemaakt van weer een nieuw onderzoek naar menselijk gedrag. Verschillen daarin tussen mannen en vrouwen blijven onverminderd populair en de zoektocht naar een biologische grondslag daarvoor is nog altijd niet ten einde. Het onderzoek naar de werking van testosteron van de Zwitserse wetenschapper Christoph Eisenegger haalde zelfs twee keer de krantenkoppen. Hoe opzienbarend is het dan wel niet?
De tijd van grootschalige, zij het tot de blanke middenklasse beperkte, onderzoeken als dat van Kinsey of Sheer Hite naar seksueel gedrag zijn niet meer van deze tijd. Onderzoeken anno nu gaan vaak uit van een kleine populatie, die meestal uit studenten bestaat, waarbij het niet altijd duidelijk is of er contrôlegroepen aan te pas zijn gekomen; de onderzoeksvraag verraadt meer dan eens dat men een vermoeden probeert te bevestigen en de conclusies zijn liefst verstrekkend en opzienbarend.
In die zin doet het onderzoek van Christoph Eisenegger niet onder voor al die andere. Het experiment werd uitgevoerd met de hulp 120 vrouwelijke studenten, waarvan de ene helft testosteron kreeg ingespoten en de andere helft een placebo. Vervolgens bracht de onderzoeker in kaart hoe de vrouwen zich gedroegen in een spelletje, waarbij geld verdeeld moest worden: hoe egoïstisch gedroegen de vrouwen zich en was er verband tussen testo en gedrag?
Opmerkelijk was om te beginnen dat de deelnemers niet wisten in te schatten of zij het mannelijk hormoon dan wel het placebo toegediend hadden gekregen. Vervolgens bleken vooral de studenten die dachten dat zij onder invloed van testosteron waren risicozoekend en asociaal gedrag te vertonen. Degenen die echt aan het hormoon waren blootgesteld, leken zelfs doorgaans vriendelijker in het spel.
Hierin onderscheidt zich dit onderzoek van de meeste vergelijkbare experimenten: het lijkt niet te zijn opgezet om ons denken in stereotypen weer eens te bevestigen. Integendeel, het toont aan dat juist onze verwachtingen en vooroordelen een cruciale rol spelen in gedrag dat wij graag aan seksespecifieke hormonen toeschrijven. Het nature/nurture debat zal er niet door worden opgelost, maar de huidige tendens om sterk de nadruk te leggen op biologische verschillen tussen vrouwen en mannen heeft weer tegenwicht gekregen.
Een uitgebreid artikel over dit onderzoek van de hand van Ascha ten Broeke verscheen op de site van kennislink.nl.
Christoph Eisenegger en zijn collega’s publiceerden hun resultaten op 8 december 2009 in het vakblad Nature onder de titel ‘Prejudice and truth about the effect of testosterone on human bargaining behavior’.