Vrouwen laten betalen voor anticonceptie is discriminatie

Foto door Annika Hagen voor Clara Wichmann

Alle politieke partijen moeten opkomen voor gratis anticonceptie, stelt Linde Bryk van Bureau
Clara Wichmann. Want de huidige situatie benadeelt vrouwen.

Al een halve eeuw is anticonceptie voor vrouwen een Haagse speelbal. Sinds 1972 werd het
afwisselend vergoed of juist weer uit het ziekenfonds gehaald, of uit het basispakket.

In 2011 deed de regering dat laatste. Een petitie hiertegen, getekend door meer dan 50.000 burgers
vond geen gehoor; een door de Tweede Kamer aangenomen motie werd evenmin opgevolgd door de
regering. Bureau Clara Wichmann en DeGoedeZaak begonnen daarom in 2019 een juridische
procedure tegen de Staat, samen met het Humanistisch Verbond, Women Inc., de Nederlandse
Vrouwenraad en 7300 mede-eisers.

De rechter wees de eis in 2021 af. En afgelopen week oordeelde ook het hof in Den Haag dat de Staat
anticonceptie niet gratis hoeft te maken.Daar hoeven vrouwen, en alle mensen met een
baarmoeder, echter geen genoegen mee te nemen.

In Nederland wordt anticonceptie alleen vergoed voor vrouwen tot 21 jaar, al betalen ze via hun
eigen risico alsnog, terwijl hun mannelijke leeftijdgenoten dat niet doen. Maar het gaat hier ook om
de kosten van specialistische zorg. Niet iedereen kan die opbrengen waardoor sommige vrouwen
voor anticonceptie moeten kiezen die niet bij ze past.

Essentieel voor de emancipatie
Anticonceptie is essentieel voor de emancipatie van de vrouw; de toegankelijkheid ervan valt onder
haar zelfbeschikkingsrecht. Het maakt dat vrouwen hun zwangerschappen zelf plannen, en daar
profiteert de hele maatschappij van. (Gratis) anticonceptie voorkomt ongeplande zwangerschappen
en is heel belangrijk voor de positie van vrouwen op de arbeidsmarkt én essentieel voor de
toekomstperspectieven en kansengelijkheid van hun kinderen.

Daarmee reiken de maatschappelijke voordelen van gratis anticonceptie ver voorbij die voor
vrouwen alleen. Daarom is de uitspraak van het hof zo teleurstellend: vrouwen betalen voor wat de
verantwoordelijkheid is van iedereen. Maar volgens het hof veroorzaakt de Staat deze ongelijkheid
niet, omdat ze geen invloed heeft op de prijs van anticonceptie, op de markt ervan en op een
eventuele weigering van veel mannen om mee te betalen. De verplichting van de Staat om deze
ongelijkheid op te heffen strekt volgens de uitspraak niet zo ver.

Vrouwen worden in vragende positie gedwongen
Maar de gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen is een principiële keuze van onze samenleving,
vastgelegd in wetten en verdragen. Het huidige beleid in Nederland lijkt misschien neutraal, maar
leidt toch tot structurele discriminatie van vrouwen. Nederlandse vrouwen blijven voor anticonceptie
aangewezen op zichzelf. Wie toch de lasten wil delen moet dit zelf zien uit te onderhandelen met
partner(s).

Voor veel vrouwen spreekt dat vanzelf, maar het dwingt hen wel in een vragende positie. In ons omringende landen, zoals het VK, Luxemburg en Ierland is gelijkwaardigheid beter bestendigd:anticonceptie is daar voor de meeste of zelfs alle vrouwen kosteloos beschikbaar.

Het hof legt de bal nu gewoon weer bij de politiek. Een paar partijen hebben gratis anticonceptie
opgenomen in hun verkiezingsprogramma. Anderen willen anticonceptie via het basispakket
vergoeden: als daarbij het eigen risico niet wordt aangesproken zou de huidige ongelijkheid worden
opgeheven. Echt duurzaam is zo’n politieke oplossing niet, een conservatieve coalitie kan dit zomaar
weer schrappen. Zo gaat het in Den Haag immers al 50 jaar.

De enige solide oplossing is: anticonceptie kosteloos beschikbaar maken. Alle politieke partijen
zouden dit moeten opnemen in hun verkiezingsprogramma, alle leden van politieke partijen zouden
dit van hun partij moeten vragen. Want anticonceptie is een zaak voor iedereen.

Samenwerking
Dit artikel is geschreven door Linde Bryk, advocaat en hoofd strategische rechtszaken Bureau Clara
Wichmann en advocaat. Zij schreef dit stuk mede namens DeGoedeZaak. Het verscheen eerder als
opiniestuk in Trouw.

Vind jij het belangrijk dat dit soort artikelen worden geschreven? Doneer dan aan dit werk!

Doneer aan Clara Wichmann
Doneer aan LOVER