Vrouwen worden niet noodzakelijkerwijs gedood door kogels of bommen

Ze worden gedood doordat ze minder toegang hebben tot sociale basisbehoeften

Beeld door Hugo Bryer

Wanneer het internationaal humanitair recht wordt geschonden zijn het de burgers die hieronder lijden. En burgers die gemarginaliseerd of machteloos zijn in samenlevingen lijden het meest. 

In conflictsituaties sterven vrouwen tijdens de bevalling. Meisjes verzuimen vaker van school dan jongens. Ze worden verkocht of uitgehuwelijkt terwijl families keuzes moeten maken over hoe te overleven, of zelfs wie zal overleven. Vrouwen hebben minder financiële middelen om verwondingen, schade aan eigendommen en een gebrek aan inkomen op te vangen. Ze worden geconfronteerd met extra barrières om toegang te krijgen tot gezondheidszorg. Seksueel geweld is een groot probleem in conflicten en treft vrouwen en meisjes onevenredig hard. Vrouwen zijn amper vertegenwoordigd in de besluitvorming over humanitaire hulpverlening. Seksueel geweld is een groot probleem in conflicten en treft vrouwen en meisjes onevenredig hard. 

Deze ongelijkheid tussen mannen en vrouwen in conflicten vormt de grootste belemmering voor vrouwen en meisjes, maar schaadt iedereen - jongens die worden gerekruteerd om te vechten en anderen die het doelwit zijn van geweld vanwege hun seksuele geaardheid of genderidentiteit. Het is geen toeval dat naarmate de rechten van vrouwen en meisjes afnemen, geweld toeneemt. Waar conflicten voortduren, wordt de gelijkheid voor vrouwen en meisjes uitgehold. 

Ondanks de dodelijke en onevenredige gevolgen van conflicten voor vrouwen, wordt het onderwerp gender vaak als bijzaak gezien - het wordt als irrelevant beschouwd in ruimten die in beslag worden genomen door de urgentie van oorlog. Maar wanneer vrouwen afwezig zijn op de arbeidsmarkt, geen toegang hebben tot gezondheidszorg als ze gewond of ziek zijn, als ze moeten leven met de fysieke en mentale littekens van seksueel geweld, als ze arm zijn, hoe kunnen ze dan nog plaatsnemen in deze ruimten? 

Genderspecifiek leed in Palestina 

Meer dan een miljoen mensen in Palestina ervaren momenteel een door mensen veroorzaakte ramp, met catastrofale honger en een tekort aan water, sanitaire voorzieningen, onderdak en medicijnen. De wreedheden in het conflict tussen Israël en Palestina zijn genderspecifiek; onevenredig veel vrouwen worden hierdoor getroffen. Elke dag dat de oorlog in Gaza voortduurt, worden er in het huidige tempo gemiddeld 63 vrouwen per dag gedood. De Israëlische bezetting en het ontzeggen van zelfbeschikking aan Palestijnen leiden al decennialang tot systematische discriminatie en geweld tegen Palestijnse vrouwen. Maar de aanval op de rechten van Palestijnse vrouwen heeft sinds 7 oktober angstaanjagende dimensies aangenomen, waarbij naar schatting 67 procent van de doden in Gaza vrouwen en kinderen zijn. 

Israëls aanval op de reproductieve rechten van Palestijnse vrouwen en hun pasgeborenen is alarmerend. Elke dag worden honderden Palestijnse kinderen gedood of raken gewond in Gaza, wat een ernstige aantasting van de reproductieve gezondheid en rechten van vrouwen en kinderen is,  Het conflict leidt ook tot ernstige verstoringen van de gezondheidsinfrastructuur in Gaza, met gesloten ziekenhuizen en beperkte toegang tot medische zorg, wat leidt tot onveilige omstandigheden voor zwangere vrouwen die moeten bevallen. Omstandigheden die, volgens internationale verdragen, beschouwd kunnen worden als schendingen van het recht op leven en daden van genocide.

Honger treft meer dan de helft van alle Palestijnen in Gaza, met bijna 9 op de 10 vrouwen die moeilijker toegang hebben tot voedsel dan mannen. Vrouwen kunnen niet voorzien in hun basisbehoeften zoals douchen, naar het toilet gaan, fatsoenlijk eten, maandverband krijgen en andere kleren dragen. 

Palestijnse vrouwen in verzet 

Maar Palestijnse vrouwen, zowel in Gaza als op de Westelijke Jordaanoever, zijn in belangrijke mate aanwezig - geweest - als activisten, die protesteren tegen een onrechtvaardige bezetting, maar dienen ook als de ruggengraat van een gefragmenteerde samenleving. 

Na de oprichting van de staat Israël in 1948 werd de meerderheid van de Palestijnen gedwongen te vluchten naar ballingschap en ook hier speelden vrouwen een sleutelrol als beschermers van hun families en als bewaarders van het "nationale verhaal". Het was van vitaal belang dat Palestijnen, waar ook ter wereld, niet vergaten wat er was gebeurd en bleven aandringen op hun recht op terugkeer naar hun thuisland. Vrouwen gaven hun herinneringen aan Palestina door aan volgende generaties.

In de jaren 1960, met de opkomst van een Palestijnse bevrijdingsbeweging die zich inzette voor de herovering van het verloren vaderland, wendden sommige vrouwen zich tot meer militante activiteiten. Leila Khalid, bijvoorbeeld, kaapte verschillende vliegtuigen namens het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina en werd een bekend gezicht in de Westerse media.

In 1987 begon een grotendeels geweldloze intifada (of "opstand"). Vrouwen, mannen en kinderen bundelden hun krachten om zich te verzetten tegen de 20 jaar durende bezetting van hun land. Ze deden dat op innovatieve manieren, bijvoorbeeld door alternatieve onderwijsfaciliteiten voor kinderen op te zetten nadat alle scholen gesloten waren, door een alternatieve economie te creëren op basis van eigen producten en door deel te nemen aan grootschalige protesten.

Er waren ook pogingen tot dialoog tussen Palestijnse en Israëlische vrouwen. In juli 2006 bijvoorbeeld, riepen leden van de Internationale Vrouwencommissie voor een Rechtvaardige en Duurzame Palestijns-Israëlische Vrede (IWC) een spoedvergadering bijeen in Athene. Ze drongen er bij de internationale gemeenschap op aan om tussenbeide te komen. Hoewel deze en soortgelijke oproepen niet tot een resolutie leidden, werden initiatieven waarbij vrouwen van beide partijen betrokken waren als een van de meest veelbelovende beschouwd.

Dergelijke activiteiten eindigden in 2000, met het begin van de tweede intifada. Vrouwen leden zwaar onder het toenemende geweld en de afnemende veiligheid voor burgers. Meisjes die van huis naar de universiteit gingen, liepen het risico om lastig gevallen te worden bij Israëlische leger controleposten en als gevolg daarvan begonnen veel ouders hun dochters thuis te houden en zelfs zo snel mogelijk uit te huwelijken; de huwelijksleeftijd begon te dalen. Naarmate de economische situatie verslechterde, kregen vrouwen minder kansen op werk. Het aantal gevallen van geestesziekte nam toe en vrouwen maakten zich grote zorgen over de veiligheid van hun kinderen.

Onder het harde Israëlische regime was het erg moeilijk om invloed uit te oefenen; de islamistische partij Hamas leek een meer assertieve vorm van oppositie te bieden en veel vrouwen werden aangetrokken door de organisatie aan de basis en het duidelijke vermogen om de confrontatie met de Israëlische bezetting aan te gaan. Sommigen werden militant.

Hoewel het verleidelijk kan zijn om te stellen dat de deelname van vrouwen aan geweld een teken is van een samenleving die de weg kwijt is, is de realiteit complexer. Veel Palestijnse vrouwen wijzen erop dat hun gemeenschap machteloos is; ze heeft noch het politieke leiderschap noch de wapens om een conventionele oorlog te voeren. In plaats daarvan is het afhankelijk van al haar leden om mee te doen en "de wereld te vertellen" wat er met hen gebeurt.

Gruweldaden en gender prioriteiten 

De voortdurende gruweldaden in Palestina schaden het internationaal recht en het kader voor vrouwen, vrede en veiligheid ernstig.  Regeringen die gendergelijkheid en vrouwenrechten in hun buitenlands beleid prioriteit geven, hebben de vrouwen in Palestina in de steek gelaten en laten zien dat ze hun leven en rechten als vervangbaar beschouwen. Het bewijs is duidelijk: vrede wordt haalbaar als iedereen gelijkwaardig wordt gerespecteerd, vrij is van lichamelijke en geestelijke schade en volledige toegang heeft tot economische kansen. Het is daarom van vitaal belang dat vrouwen niet alleen aan tafel zitten om de aantallen te halen, maar dat ze de macht krijgen om hun gemeenschap te vertegenwoordigen.

Help je mee om 50 jaar LOVER te vieren?
Dit jaar bestaat LOVER 50 jaar. Sinds de start in 1974 draait LOVER volledig op vrijwilligers en donaties. Om ons verleden te eren en ons jubileum te vieren maken we een fysieke uitgave. Daarvoor is - naast de tomeloze vrijwillige inzet van schrijvers en beeldmakers - ook geld nodig. Er is €3100 nodig om de productie en verzending van de fysieke uitgave te bekostigen en een evenement hieromheen te verwezenlijken. Wil jij meehelpen? Doneer dan aan onze crowdfunding bij Voordekunst. Vergeet ook zeker niet de tegenprestaties te checken!

Meer LOVER? Volg ons op Twitter, Instagram, LinkedIn en Facebook.