Britse detective Vera vermorzelt elk cliché

Vera Bron ITV en Silverprint Pictures

Dat de Britten, net als Scandinaviërs, fijne detectives kunnen maken, wisten we al lang. Dat beide landen niet schromen om sterke vrouwenrollen neer te zetten, is ook bekend. Anders dan in de VS, waar vrouwelijke detectives hooguit als sidekick fungeren en altijd jong en mooi zijn - zelfs na de wildste achtervolgingen zit hun kapsel nog altijd onberispelijk - laten de Britten en de Scandinaviërs al iets meer diversiteit zien. Echter, Vera spant de kroon en is in alle opzichten anders.

De Britse politieserie Vera is gebaseerd op de boeken van Ann Cleeves. Het eerste seizoen werd in 2011 uitgezonden, gevolgd door een nieuw seizoen elk kalenderjaar. Seizoen tien is in de maak en verschijnt in 2020.

Je oma
Vera doorbreekt zo’n beetje elke genderstereotypering die je maar kunt bedenken. Ze is wars van uiterlijk vertoon en draagt de meest rare kledingcombinaties. Vaak een bloemetjesjurk of een plompe rok met een blouse in een vloekende kleur, waarvan het kraagje steevast scheef zit. Het meest kenmerkend zijn haar lange regenjas en (net niet) bijpassende hoedje. Bij tijd en wijle baggert ze in regenlaarzen door modder en mest. Ze rijdt in een aftandse Landrover, drinkt whisky, eet magnetronmaaltijden en valt regelmatig op de bank in slaap. Qua uiterlijk is ze een combinatie van Ma Flodder, James Herriot en je oude oma.

Scherpe geest, bijtende humor
Haar leeftijd en slonzige voorkomen zijn niet de enige contrastereotiepe kenmerken. Vera commandeert haar ondergeschikten, moppert er lustig op los en schiet met enige regelmaat uit haar slof. Haar sarcasme en bijtende humor zijn even sterk als haar ongeduld. Wanneer agenten een fout maken, rekent ze hen daar genadeloos op af. Haar superioriteit is geen kwestie van arrogantie. Ze ís nu eenmaal slimmer en beter dan de rest en dat weet ze. Ze blijft bij de feiten en heeft een scherp oog voor detail. Ongevoelig voor intimidatie en stoten onder de gordel weert ze zelfs de meest persoonlijke en kwetsende aanvallen op onnavolgbare wijze af.

Eigenschappen die doorgaans aan vrouwen worden toegeschreven, zijn haar vreemd. Vera vergeet verjaardagen en heeft een broertje dood aan sociale verplichtingen. Keer op keer slaat ze uitnodigingen voor etentjes af. Plichtmatig hoort ze de babyverhalen van haar collega aan, maar het boeit haar geen biet. Haar met mest besmeurde jas probeert ze in de gootsteen uit te spoelen. Wanneer de jas blijft stinken, geeft ze die zonder blikken of blozen aan een ondergeschikte met de woorden: ‘Regel dit’. Ze is graag alleen en wandelt uren in haar eentje over de hei (‘to clear me head’). Haar schaamteloosheid en sociale onbeholpenheid, vooral met kleine kinderen, voelen haast ongemakkelijk en zouden overdreven kunnen overkomen, maar Vera overtuigt op alle fronten. Zo is ze nu eenmaal.

Pet
Vera is allesbehalve een karikatuur. Haar persoonlijkheid is even geschakeerd als consistent. Wanneer ze weer eens slecht nieuws moet brengen - een veelvoorkomende scene, want elke aflevering begint met de vondst van een lijk - draait ze niet om de hete brij heen. Tegelijkertijd spat de compassie van het scherm af. Ze spreekt iedereen aan met ‘pet’ en ‘love’, zelfs degenen die ze seconden later voor verhoor meeneemt naar het bureau. En wanneer ze met haar typische stemgeluid op hoge toon ‘mm’ zegt, dan weet je als kijker dat ze dwars door een leugen heen prikt.

Elke aflevering verloopt volgens een rotsvast stramien en begint met een moord waarbij de meest basale aanknopingspunten ontbreken. Stap voor stap ontrafelen Vera en haar team het mysterie. Diverse verdachten passeren de revue, totdat Vera haar aha-moment krijgt. De dader blijkt tot ieders verrassing diegene te zijn van wie je dat het minst verwachtte. Na een paar afleveringen wordt zo’n format voorspelbaar, bijna saai. Maar Vera blijft boeien, niet in de laatste plaats door haar authentieke karakter. Er zijn maar weinig detectives waarin een oude, slimme, sterke en grappige vrouw de hoofdrol speelt. 

Adembenemende omgeving
De omgeving waar Vera zich afspeelt en is opgenomen, is oogverblindend mooi. De serie speelt zich af in Northumberland, een dunbevolkt district in het noordoosten van Engeland met uitgestrekte heidegebieden een adembenemende vergezichten, en in de eeuwenoude stad Newcastle upon Tyne. Door de populariteit van de serie en de speciale Vera-rondleidingen is het toerisme er met 25 procent toegenomen. In deze video licht hoofdrolspeelster Blethyn toe waar Vera haar succes aan te danken heeft.

Brenda Blethyn
De rol van Vera - voluit Detective Chief Inspector (DCI) Vera Stanhope - wordt vertolkt door Brenda Blethyn (1946), een actrice die ondanks vele rollen en geweldige acteerprestaties lange tijd relatief onbekend bleef. Bij het grote publiek viel ze in 1996 voor het eerst op in de tragikomedie Secrets and Lies, waarin ze naast Marianne Jean-Baptiste de hoofdrol speelde. Deze film leverde Blethyn zowel een BAFTA-award als een Oscarnominatie op.

Kijken
Seizoen 1 tot en met 9 van Vera zijn te zien bij NPO Start Plus. Heb je geen abonnement? Geen nood. Na aanmelden kun je de eerste maand gratis kijken. Wil je je abonnement direct daarna stopzetten, dan moet je wel stevig bingewatchen. Elk seizoen bestaat namelijk uit vier afleveringen van elk anderhalf uur.