DE DOOD VAN DE FEMINIST?

Het LOVER-lustrum deel 1: een persoonlijk verslag

We wisten maar één ding zeker toen we ergens in het vroege voorjaar voor het eerst samenkwamen om over het LOVER-lustrum te brainstormen: het moest een verkenning worden. Een verkenning van het feminisme dat wij, de redactieleden van deze generatie, willen uitdragen. Het feminisme van een gefragmenteerde, gecompliceerde wereld waarin talloze minderheidsgroepen naar gelijkwaardigheid streven. Een wereld die zwart noch wit is, maar juist om vele kleuren vraagt, alsook om het vermogen om de problemen van deze tijd uit verschillende oogpunten te benaderen. Het LOVER-feminisme zoals wij het ervaren is een zoektocht, zo concludeerden we, en daardoor constant in ontwikkeling. Een vitale beweging, ondanks de talloze pogingen om het dood te verklaren. Zo ontstond het thema. ‘De dood van de feminist’ moest een speelse, humoristische verkenning worden van de vitaliteit van ons eigen feminisme. 

Getuigenissen
Om het thema in te vullen formuleerden we een aantal vragen die de stelling bij ons opriep. Hoe ziet het feministische hiernamaals eruit? Is er een feministisch vagevuur en wie worden daartoe veroordeeld? Zijn er feministische zonden en deugden, en zo ja, welke? Wat te doen met de stoffelijke resten van een feminist? En als brave meisjes naar de hemel gaan en stoute meisjes overal komen, waar gaat een feminist dan naartoe? Dat de datum die uiteindelijk uit de bus kwam voor de daadwerkelijke viering enkele dagen vóór Halloween viel, was een fraai staaltje serendipiteit. We hadden het niet zo gepland, maar hoe toepasselijk is het om de dood van de feminist te vieren in de tijd dat de doden opstaan? De vragen kwamen dus terecht op papieren grafstenen, met ruimte voor onze gasten om ze te beantwoorden. Op de feestavond zelf werden de grafstenen ter plekke opgehangen, als een voortdurend groeiende demonstratie van de hoeveelheid humor en creatieve denkkracht onder de aanwezigen. Morgen op LOVER een selectie van de leukste antwoorden.
Wederopstanding bleek al snel een leitmotiv voor de hele avond, zoals bij onze nieuwe website, die afgelopen zondag officieel gelanceerd werd. Van papieren tijdschrift naar online magazine en dan nu in een nieuwe digitale omgeving: LOVER is immers ook zo langzamerhand welhaast een expert op het gebied van herrijzenis te noemen. Het was daarom dan ook vanzelfsprekend dat de stem van onze voormoeders ook aanwezig was. Oud-redacteuren Ineke van Mourik en Dr. Christien Franken vertelden levendig over hun ervaringen bij LOVER en de betekenis die die tijd ook nu nog voor ze heeft. We hopen dat we hun verhalen nog deze week op LOVER kunnen plaatsen. Maar zo niet, dan spoedig daarop.
Als er één geest uiteraard volóp aanwezig was die zondag, was het die van Rosie the Riveter, triomfantelijk herrezen na het titanengevecht met De Dood op onze lustrumflyer. Dankzij de Rosie Photobooth in de ketelruimte van de Vondelbunker en sterstiliste Sarina Vergeer raakte de feestlocatie steeds meer (en mooi conform de geest van Halloween) gevuld met Rosies – een fenomeen dat we ook digitaal hopen voort te zetten. Daarom willen we alle aanwezigen oproepen om hun Rosie-foto’s van die avond op onze Facebook-pagina te plaatsen, ter getuigenis van haar vitaliteit en veerkracht.
Rosie leeft! Laten we het demonstreren met een parade van Rosies. Ik bijt het spits wel af, met het beeld bij dit verslag.

De strijd om Rosies eer
Een speelse verkenning was ook de functie van de LOVER Sketch Battle. Een korte uitleg voor hen die niet bekend zijn met het principe van de Sketch Battle. Twee projectoren en een even aantal tekenaars dat het in tweetallen tegen elkaar opneemt. Het publiek mag een thema roepen dat de twee tekenaars ter plekke uittekenen in luttele minuten. Na het finishschot stemt het publiek over het leukste getekende idee, de tekenaars die de meeste rondes winnen nemen het tegen elkaar op in de finale. De strijd werd geleid door twee tekenaars, Pepijn Schermer en de onvolprezen Maia Matches, die overigens ook verantwoordelijk is voor het geweldige beeld van onze lustrumflyer én voor de rozet die de winnaar uitgereikt zou krijgen: met een prachtige Rosie in het midden.
Ik vertel mezelf dat ik meedeed omdat ik mijn collega Eva eerst had overgehaald om samen mee te doen en mezelf vervolgens op de reservelijst liet zetten. Wel zo eerlijk dat ik dan haar plaats inneem als zij als dan toch liever niet meedoet, nietwaar? Maar misschien was die rozet wel de echte reden dat ik me als deelnemer aanmeldde. Al maakte ik geen schijn van kans, ik wilde ‘m zó graag hebben. In elk geval is die deelname de reden dat dit deel van mijn verslag uit een stukje embedded journalism bestaat.

Eerlijk is eerlijk: ik betrad het strijdperk niet geheel onvoorbereid, voor een niet-tekenaar. Doordat ik ook strippublicist ben heb ik genoeg Sketch Battles gezien om te weten dat een mooie tekening niet belangrijk is, het gaat om het leukste idee. Van mijn vriend, Zone 5300-hoofdredacteur en meervoudig Sketch Battle-deelnemer Tonio van Vugt, had ik ook al begrepen dat je je eerste inval moet gebruiken, de tijd is zo kort. Oww fukkit, dacht ik dus, laat dat tekenen maar, dat kan ik toch niet, ik heb maar één doel vanaf nu: hoe krijg ik mijn idee zo duidelijk mogelijk uitgebeeld in die korte tijd?
Mijn eerste uitdaging is – het thema wederopstanding echoot ook nu weer door – The Feminist Apocalypse. Mijn eerste inval is de Openbaring van Johannes. The Rapture. De Dag des Oordeels waarop de doden herrijzen. Zombies dus. Ik teken Rosie-zombies die uit graven breken terwijl de wereld door bliksem vergaat en tot mijn verrassing lig ik er niet meteen in de eerste ronde uit.
De tweede ronde. Geen idee meer wat het onderwerp is, de spanning is te hoog opgelopen. Ik teken in elk geval Rosies, ik zal elke ronde Rosies tekenen, tot in het belachelijke. Vagina Fairytales: dat had ik als thema willen hebben, of Venus Snatchers from Mars. Maar dat ging naar Tonio en onze vriend Remco, die het al eerder tegen elkaar opnamen en ook toen min of meer hetzelfde idee uitwerkten. Dit keer waren hun tekeningen zelfs één tekening; op die van Remco droegen Marsmannetjes Venus naar Tonio’s tekening waarop Venus opgestraald werd in het ruimteschip, alsof ze samen een tweeplaatjesstrip hebben gemaakt. Mijn Rosies leveren me intussen zelfs een totaal onverklaarbare tweede rondewinst op.
Ronde drie. Het onderwerp dat we krijgen is The Last Man On Earth. Die gaat vast niet uit zichzelf weg, denk ik als eerste inval, dus ik besluit om hem te lanceren. Weer een Rosie die dit keer de lont van het kanon aansteekt en daar gaat de laatste man, zijn piemeltje bungelend in zijn vaart. Eronder schrijf ik BOEM! Ik kan mijn ogen niet geloven bij alle blauwe stemkaartjes die omhoog gaan. Ik sta in de finale.
Het finale-onderwerp wordt The Resurrection of a Feminist. Ja maar, ja maar, die héb ik al gedaan, denk ik, ik kan toch niet weer met Rosie-zombies aankomen, ik wou dat ik het thema had gekregen waarbij Tonio een ronde eerder een black-out kreeg: Goddess of the future. Ik zou een godin getekend hebben met haar handen misprijzend in haar zij terwijl ze zegt: ‘After all this time you STILL think I am male?!’ Maar dat was mijn thema niet. Ik teken Rosie dit keer dus maar als de Necromancer, die Wonder Woman laat herrijzen (Wonder Woman is lastig, hoe ziet haar kostuum er ook alweer uit? Gelukkig heb ik een T-shirt aan met Wonder Woman erop), ‘feministen die feministen tot in het oneindige laten herrijzen,’ zeg ik erbij. Het is niet genoeg om me de rozet te bezorgen, maar toch: ik kwam dichterbij dan ik van tevoren durfde dromen. En dat is eigenlijk triomf genoeg.  

Tot zover het embedded verslag.

De wederopstanding van de feminist
Het is zondagnacht een uur of half twee op – inmiddels – 27 oktober en de drie resterende LOVER-redacteuren die verantwoordelijk zijn voor het wegbrengen van de laatste dozen met lustrumspullen hebben net hun schoenen uitgeschopt en zakken onderuit op de Vondelbunker-bank. Van idee naar uitvoering was bepaald geen weg zonder hobbels, maar het is gelukt. Het was speels en grappig en dankzij de stemmen van onze voorgangsters in de LOVER-redactie had het ook nog eens historische context en dito diepgang. Er waren papieren LOVERs, er waren LOVER-shoppers, er waren coole kleurplaten van stripmakerscollectief Zsa Zsa Zine waarbij buiten de lijntjes kleuren moést.
‘Het fijne van het feminisme van LOVER is dat het rommelig mag zijn,’ zegt collega Noortje ineens. ‘Daarom spreekt het me zo aan, er zijn geen dogma’s en geen algemeen geldende normen.’
‘Dat klopt,’ vult Christina aan. ‘Dat vond ik ook zo mooi in de speech van Ineke van Mourik, toen ze zei dat ze niet alleen feminist van de tweede golf is, maar ook van de derde golf omdat ze in deze tijd leeft.’
‘Bij ons is plaats voor allerlei verschillende ideeën en opvattingen, die soms ook best mogen botsen zolang ze maar besproken worden,’ zegt Noortje. ‘Tim en ik hebben bijvoorbeeld soms best verschillende opvattingen, en ik kan me er echt op verheugen om mijn ideeën aan die van hem te toetsen.’
Noortjes vriendin Berber, die eerder vanavond na het muzikale optreden van Ilyari de verrassingsact was met een erotisch verhaal, haakt ook in. ‘Volgens mij heb ik Tim eerder vanavond boos gemaakt toen ik hem het etiket van dit flesje liet zien en zei dat dit een echte feministe was, want ze keek boos.’
Noortje lacht. ‘Tim is een lieverd. De gewetensvolle.’
‘Tim is ons moreel kompas,’ zeg ik. ‘Eigenlijk wel bijzonder: een feministische redactie die een man als moreel kompas heeft.’ Christina knikt instemmend. Ik vervolg: ‘Gevolg van het beleid van LOVER dat niemand uitsluit, maar juist iedereen uitnodigt om deel te nemen aan de feministische zaak.’
Noortje en Christina wenden zich naar mij. ‘Precies dat! Dat is ook zo fijn aan jouw bijdragen, dat je een neus hebt voor artikelen als die van Laurie Penny en Ingrid Verbanck en die andere auteur die over het feminisme als dienstmaagd van het patriarchale kapitalisme schreef.’
‘Nancy Fraser. En het is allemaal het ijsbergmodel van kapitalistische patriarchale economieën van Maria Mies,’ glimlach ik.
Christina knikt. ‘Een perfecte verbeelding omdat je meteen ziet hoeveel mensen er in het kapitalisme worden uitgesloten van volwaardige beloning voor hun werk. Want oorspronkelijk ging het feminisme ook vooral over de acceptatie van het moederschap als volwaardige baan. Dat is tegenwoordig echter ver te zoeken.’
‘Ik vind het dan ook echt belachelijk wat je allemaal over je heen krijgt als je ervoor kiest om je op het moederschap te concentreren,’ roept Noortje. ‘Alsof dat minder waard is. Juist niet! Terwijl onze voorgangsters juist vochten voor de vrijheid om te kiezen. Maar er is helemaal geen keuze.’
‘Iedere vrouw die ik ken, kind of geen kind, werkt zich te pletter,’ valt Berber in. ‘Dáár zou het feminisme zich eens over moeten uitspreken.’
Ik knik instemmend bij het je te pletter werken. ‘Maar dat doet het LOVER-feminisme ook. We behandelen gelijkheid en ongelijkheid over de gehele linie, niet alleen de ongelijkheid van vrouwen, maar die van alle minderheidsgroepen. Ik denk zelfs dat als er één ideologie is die in potentie de grootste tegenkracht van het kapitalisme kan worden dat het feminisme wel is. Het kapitalisme van deze tijd valt en staat immers met de uitsluiting van steeds meer groepen terwijl het feminisme van deze tijd juist steeds meer – ik weet er zo snel geen Nederlandse vertaling van – ‘inclusive’ wordt.’

Als we de Vondelbunker verlaten, beladen met plastic tassen en vuilniszakken, weten we drie dingen zeker. En dat is niet hoe het feministische hiernamaals eruitziet of wat er met onze stoffelijke resten moet gebeuren of wie er tot het feministische vagevuur veroordeeld zullen worden. Daar hebben we uiteraard onze ideeën over, maar we zullen de laatsten zijn om te pretenderen dat we alle antwoorden hebben. Want het zijn juist de vragen die ons in beweging houden en ons verder brengen, de zoektocht eindigt nooit. Dat is het eerste ding dat we zeker weten. Het tweede dat we zeker weten is dat het feminisme om de dooie dood niet dood is maar juist relevanter dan ooit, door het derde dat we absoluut zeker weten: dat feminisme vitaal zal blijven zolang er ongelijkheid in de wereld is.

Met bij voorbaat mijn nederige excuses voor het eventueel verkeerd toedichten van de juiste woorden aan de verkeerde mensen. Het was nog lang onrustig in de Vondelbunker...