De gevoeligheid voor wat er nog niet is

Recensie van Het F-boek

Nadat zelfs Karl Lagerfeld het feminisme voor de catwalk heruitvond, heeft het begrip wel aan de laatste mogelijke betekenis verloren. Wij feministen vallen in herhaling: het is nurture niet nature, genderloonkloof, intersectionaliteit. Heeft er iemand weleens aan gedacht hoe vermoeiend het voor ons is om eeuwenlang dezelfde leuzen te roepen? Vlak voordat de nieuwe zomercollectie de winkels bereikt, valt de nieuwe feministische trendwatcher op mijn deurmat: schrijfster Anja Meulenbelt en wetenschapster Renee Römkens wisten voor Het F-boek achtenveertig trendsetters te verzamelen die perfect aangeven waar je in de toekomst op moet letten.

Van de door Meulenbelt en Römkens geschreven inleiding tot de laatste letter druipt de potentie van Het F-boek. Dankzij de verschillende generaties en diverse achtergrond van de schrijvers biedt Het F-boek een uitstekende verzameling van hedendaagse emancipatorische problemen en hun relatie tot het verleden. Meulenbelt laat in een weloverwogen essay over seksualiteit zien dat, nadat haar generatie heeft gevochten voor een autonome seksualiteit, jongere generaties moeten (blijven) vechten voor het autonome lichaam. ‘De seksuele revolutie en de feministische revolutie zijn nog steeds niet voltooid,’ schrijft ze. ‘Ook niet als het gaat om de manier waarop we ons eigen lijf ervaren. Vrouwen zijn niet minder onzeker dan vroeger, integendeel. Terwijl we steeds ouder worden, lijkt onze houdbaarheidsdatum al met je dertigste af te nemen.’ (p. 37)

Als feminist zucht je van verrukking als je zoiets leest. De brug die Meulenbelt slaat tussen verleden en heden is programmatisch in Het F-boek. De schrijvers – van alle genders trouwens – combineren in hun beschouwingen over het feminisme van nu wetenschappelijke inzichten met een luchtige maar niet minder confronterende stijl vol persoonlijke ervaringen en observaties. Gelukkig dachten de makers er ook aan om wat illustraties bij te voegen, die niet minder sprekend zijn. De strip van B. Carrot (van Zsa Zsa Zine) – sorry, spoiler – eindigt met een voor elke feminist bekende scene: de discussiepartner loop gedesinteresseerd weg terwijl de feminist denkt: ‘Heb ik hem iets geleerd? Of heb ik hem alleen bang gemaakt?’

Want één ding is zeker: feministen maken mensen bang. Ook Lover-bestuurslid Dylan van Rijsbergen beschrijft dit treffend in zijn essay over zijn positie als zorgende vader. De vraag is of je die angst kunt voorkomen. Wie niets weet van feminisme is al gauw bang dat ‘wij’ alle gevestigde standaards intrappen. En dat kun je alleen als je ziet wat er (nog) niet is, zoals Rosemarie Buikema stelt: ‘Hoe word je een feminist? En hoe blijf je een feminist in een veranderende wereld? [...] Hoe doe je dat? Hoe plaats je jezelf in de wereld? Welke voorbeelden zou je kunnen volgen? Ieder jaar heb ik een ander antwoord op die vraag. Maar altijd kom ik terug op een mantra van Virginia Woolf. Feminist zijn betekent: een gevoeligheid ontwikkelen voor dat wat er niet is.’ (p. 121)

Wie die gevoeligheid eenmaal ontwikkeld heeft, kan niet meer terug en niet rusten tot wat er niet is er toch gekomen is. Dus totdat het feminisme obsoleet is geworden, is de weg van de geëmancipeerde trendwatcher misschien wel de wijste. Het F-boek zal je helpen om te beoordelen welke feministische trends de agenda zullen bepalen.

Het F-boek
Diverse auteurs.
Redactie: Anja Meulenbelt & Renée Römkens
Uitvoering: paperback
Verschijningsdatum: maart 2015
ISBN: 9789000345021
Taal: Nederlands