De tijd is een slager

Bezoek van de knokploeg – Jennifer Egan

Dit jaar won Jennifer Egan (1962) de prestigieuze Pulitzer Prize voor haar roman Bezoek van de knokploeg. Het juryrapport beschrijft het boek als: “ an inventive investigation of growing up and growing old in the digital age, displaying a big-hearted curiosity about cultural change at warp speed.”  De Pulitzer Prize kent geen vaststaande criteria, maar prijswinnaars moeten wel ‘distinguished’ zijn. Bezoek van de knokploeg heeft de goede balans gevonden tussen een bijzondere vorm en een zeer gelaagde inhoud.

13 aparte hoofdstukken geschreven in afwisselend  ik-, jij- en dan weer zij/hij-vorm maakt Bezoek van de knokploeg inderdaad inventief en onderzoekend. Daarnaast is er een hoofdstuk bestaande uit een powerpoint presentatie van 70 slides, die je op de website van Egan in kleur en inclusief bijbehorende muziek kan beleven.  Het boek volgt verschillende, in meer of mindere mate zijdelings aan elkaar gelinkte personages en een aantal van hun ervaringen en herinneringen door de afgelopen decennia. Hier heeft het waarschijnlijk de veelgehoorde vergelijking met Jonathan Franzens Vrijheid aan overgehouden. Maar waar Franzen alleen het verleden en het heden bespreekt,  toont Egan ons ook de toekomst door de dochters van personages te laten spreken. Deze toekomst lijkt echter weinig rooskleurig. Mensen spreken elkaar niet meer aan. Communicatie gaat via virtuele apparatuur en de taal zelf is leeg geworden. Zo leeg dat een van de langswaaiende personages is gepromoveerd op woordhulzen, woorden die zonder aanhalingstekens geen betekenis meer hebben. Maar de dochters houden zich goed staande in deze nieuwe wereld waardoor de roman licht en grappig.

In Bezoek van de knokploeg volgen we verder de leden van een uiteen gevallen, muzikale vriendengroep in de jaren zestig,  en hun individuele levensdraden die van toevalligheden en domme beslissingen met  elkaar lijken te worden verweven. Muziek en drugsgebruik vormen in eerste instantie de harde kern van het bestaan en voor een aantal van hen zal dat ook zo blijven. Op verschillende cruciale en ook op toevallige momenten belanden we in hun levens. Zo zijn we bij kleptomane Sasha in de stoel van de psychiater, en gaan we mee met gevallen pr-publisher Dolly als ze voor een zelfbedachte scoop een Afrikaanse dictator achterna reist.

Het lot is grillig, het ongeluk zit in een klein hoekje, en bijna iedereen lijkt het geluk te saboteren. ‘De tijd is een slager’, zegt Bosco. Hij is de ernstig zieke, moddervette ex-gitarist, in het bezit van vlassige grijze paardenstaart. Bosco werkt aan een comeback, die hij laat registreren door een pop-journalist die net zijn celstraf heeft uitgezeten voor vermeende aanranding van een filmsterretje in Central Park. Dat zij zelf optrad als getuige decharge mocht voor de gerechtelijke uitspraak niet baten. Nu accepteert hij Bosco’s aanbod een ‘rock-and-roll suicide’ te documenteren.  Typerend voor het boek is dat we in een later hoofdstuk haast tussen de regels door lezen wat de verrassende uitkomst van deze samenwerking is. Als Bezoek van de knokploeg afsluit met een hoofdstuk dat zich ergens in de nabije toekomst afspeelt, waar de handset en zogenaamde papegaaien een cruciale rol spelen lijkt de boodschap te zijn dat in dit digitale tijdperk een blijvende indruk achterlaten onmogelijk is.  Verspilde energie tegenover de slager. Gek genoeg is dat in Bezoek van de Knokploeg een even deprimerende als hoopvolle boodschap.

Bezoek van de Knokploeg werd dit jaar uitgegeven door De Arbeiderspers en is nu overal te verkrijgen.

Rozanne Drost

© Foto: Pieter M. van Hattem