Een verwoest landschap
Wuthering Heights van Andrea Arnold
Het wordt bij veel recensies terloops opgemerkt: in de nieuwe verfilming van Wuthering Heights wordt Heathcliff gespeeld door een donkere acteur. En ach, misschien maakt het weinig uit, maar toch. Wie iemand met een bruine huidskleur plaatst in een noordelijk Engels landschap van de 18e eeuw waar iedereen blank en Christelijk is, weet dat huidskleur niet slechts een kleur is, maar ook dat het ons iets verteld over afkomst, koloniaal verleden en slavernij. Niet dat dat allemaal in deze verfilming zit, maar het speelt wel mee en daarmee is deze Wuthering Heights een gedurfde verfiming.
Wuthering Heights gaat over een jongeman die door Mr. Earnshaw wordt gevonden in de haven van Liverpool en wordt geadopteerd. Heathcliff wordt als vreemdeling ontvangen én behandeld maar dan zonder respect. Vooral zijn adoptiebroer Hindley trapt hem in elkaar en gebruikt het woord ‘nigger’ zoals het oorspronkelijk was bedoeld: denigrerend en kwetsend. Met zijn adoptiezus Catherine ontwikkelt Heathcliff echter een sterke band. Samen maken ze lange wandelingen op de Yorkshire ‘moors’: de heuvelachtige heidegebieden waar dit Engelse landschap bekend om staat.
De regiseusse Andrea Arnolds heeft duidelijk een aantal keuzes gemaakt met betrekking tot het bekende verhaal waardoor het verhaal anders (af)loopt dan het boek. Het verhaal richt zich vooral op de kindertijd van Heathcliff en Catherine. Pas na de helft is iedereen opgegroeid en vervolgt de film met het drama waar Wuthering Heights zo bekend om is. Catherine trouwt met iemand anders, terwijl ze eigenlijk van Heathcliff houdt. Heathcliff voelt zich afgewezen en neemt wraak door werkelijk iedereen ongelukkig te maken. Daarnaast heeft Arnold ervoor gekozen om heel dicht bij Heathcliff te blijven – de camera lijkt soms letterlijk niet van zijn zijde te wijken – waardoor we het verhaal vooral van zijn kant beleven. Het is verhaal van de vreemde die niet goed kan aarden bij mensen, omdat iedereen hem onvolwaardig beschouwd. Je hoort de slavenkettingen misschien niet rammelen, maar het is duidelijk dat Heathcliff een ongelofelijke zucht naar vrijheid heeft en tegelijkertijd hoe hij alles stilaan accepteert omdat hij misschien gewoon niet beter weet. Het zijn aanpassingen waardoor deze klassieker onder de romans anders overkomt en de personages op een andere manier uit de verf komen. Maar door de lange aanloop in de film, wint het verhaal aan diepgang wat betrekking tot het karakter van Heathcliff en dat is een grote verdienste.
Door het ontbreken van een soundtrack – geluid wordt hier gevormd door het ruizen van de wind en diverse dierengeluiden – en de rauwe vormgeving met haar schuddende camera en natuurbeelden van vogels, planten en insecten, wordt de film ontdaan van elke kostuumdrama-referentie en liefdesromantiek die zo nadrukkelijk aanwezig is in andere verfilmingen. In plaats daarvan zijn we getuige van het (ver)woeste landschap van Heathcliff en tegelijkertijd zien we hoe hij Engeland tot een thuis probeert te maken door zich over te geven aan de natuur. Dat is een soort romantiek die eigenlijk dichter bij het boek van Emily Brontë ligt, maar moeilijk is over te brengen. Daarom is deze verfilming van Wuthering Heights een verfrissende adaptatie die lang blijft doorspoken.
Wuthering Heights (Cinéart) draait nu in alle bioscopen