ESTHETIEK OF OPWINDING?

Filmrecensies Holy Fuck Festival

‘Wat hoop je te vinden in Filmhuis Cavia?’ was de vraag die prompt opdook in mijn privéberichten toen ik op Facebook meldde dat ik naar het Holy Fuck-festival zou gaan. ‘Cinematografische pracht of heimelijke geilheid?’ Ik kan in alle oprechtheid zeggen dat ik er nog niet over had nagedacht. Feministische porno verslaan was in mijn beleving gewoon werk – ik wil grif toegeven dat het een veel aangenamer onderwerp is dan de aanslag op Charlie Hebdo of de Boko Haram-ontvoeringen, maar het bleef werk.

Ik had het bezoek voorbereid zoals alle andere filmfestivals waar ik in mijn leven verslag van heb gedaan: het programma bekijken en een selectie maken op grond van wat ik denk dat representatief voor het festival is en me zal boeien. Ik ging met mijn vriend, die zelf een doorgewinterd filmfestivaldier is en net als ik een nogal overladen agenda heeft, dus we konden maar één avond en de donderdag leek me het meest geschikt. Dan stond er een erotische film van een vergeten Franse cultregisseur en een selectie prijswinnende korte films gepland. ‘Hebben we én de cult én de prijswinnende porno,’ zei ik tegen mijn vriend.

De cultfilm was Successive Slidings of Pleasure van Alain Robbe Grillet, ingeleid door Jeffrey (liever geen achternaam) die, zo fluisterde mijn vriend me in, een fenomeen is onder filmkenners in Amsterdam vanwege zijn alternatieve filmvoorstellingen. Om maar meteen met de deur in huis te vallen: Jeffreys introductie was een stuk interessanter dan de film. Robbe Grillet bleek de film gemaakt te hebben voor het schamele (naar onze tijd vertaalde) bedrag van 4000 euro en de financiering kwam rond via een weddenschap met een investeerder over het minimumbedrag waarvoor je een film kon maken. Op Sicilië werd de film verboden en als porno geclassificeerd omdat hij ‘geen narratie had’.

Nu hoeft een plotloze film niet perse een probleem te zijn. Voor erotische films is het sowieso geen vereiste, conventionele porno heeft immers meestal ook slechts een marginaal plot. Maar ook bij cult is het geen ongewoon verschijnsel. Maar dan moet het wel goed gedaan worden, de film moet in dat geval een andere stuwende kracht bezitten. Humor, een raadselachtige sfeer, een element van verrassing bijvoorbeeld. Helaas ontbeerde Successive Slidings elke mogelijke vorm. En dan anti-acteren: ook dat is bij zowel cult als porno vaak geen probleem, maar dan moet de film verder ook niet al te veel pretenties hebben. En die heeft Successive Slidings wel. In overvloed zelfs. De naamloze vrouwelijke hoofdpersoon komt in opstand tegen de angst voor en het misbruik van vrouwenlichamen in het patriarchaat, in een reeks surrealistische en associatieve droombeelden - en de film nam zichzelf daar zo serieus in dat ik er hoofdpijn van kreeg. Successive Slidings zou uiteindelijk de tweede film (de vierde voor mijn vriend) tot nu toe worden waarbij ik de bioscoopzaal voortijdig verliet. Ik kon het ook alleen maar volmondig eens zijn met de conclusie van mijn vriend: dat sommige regisseurs terecht vergeten zijn.  

Het programmaonderdeel erna, Fete du Slip Shorts met de prijswinnende korte films, maakte gelukkig alles goed. Ook die voorstelling werd ingeleid, door een van de organisatoren van het toonaangevende pornofestival in Lausanne, die benadrukte dat hun festival niet alleen over porno gaat, maar eigenlijk vooral over gender. Fete du Slip Shorts – een toepasselijke naam, ontdekten we – bestond uit de beste korte films van hun aanbod en aan hun smaak mankeerde niks, zo constateerden we. Opener PIX, dat de Online Award had gewonnen, was een fraai staaltje technisch vernuft waarin foto’s van mannenlichamen op Tinder, Grindr en Tumblr vloeiend aan elkaar gemonteerd waren tot één masturbatiesequentie. Het Chileense Victoria was sympathiek en liefdevol, met mooie acteurs van beide seksen en het Spaanse Campos de Castilla, dat de juryprijs in Lausanne had gewonnen, gaf een grappige, creatieve interpretatie van twee cruisende homo’s in een maïsveld met erecties van, jawel… maïs. Maar de twee uitschieters waren volgens ons het Braziliaanse Action Painting n°1 & n°2, en de winnaar van de publieksprijs CrashPad's Guide to Fisting, hoewel beide om verschillende redenen.

Zo was Action Painting, dat als laatste werd vertoond, vooral confronterend. Twee geliefden die met elkaar neuken in twee verschillende standjes. In het eerste ligt zij onderop, haar nagels krassen in zijn huid tot zijn rug een schilderij van diepe rode striemen wordt. Ongemakkelijk om te zien omdat het zo pijnlijk oogt. In het tweede deel neukt hij haar van achteren terwijl hij kaarsvet op haar rug druppelt. Rood en zwart. Wat eerst nog kleine druppeltjes zijn (wat best prikkelend kan werken, weet ik uit eigen ervaring) worden gaandeweg hele sloten gloeiend kaarsvet en ook haar rug wordt een schilderij, maar dan met rode en zwarte vormen. Opwindend was het niet, daarvoor wordt de empathische pijngrens te veel opgerekt, maar esthetisch was het zeker. En juist die combinatie van ongemak en esthetiek die met elkaar de strijd aangaan maakte het filmpje meer dan interessant. In Action Painting wordt de erotiek kunst. 

Crashpad daarentegen is wel geil, ogenschijnlijk op de conventionele San Fernando Valley-manier, met twee typische Amerikaanse pornoactrices in de hoofdrol, de één blond, de ander een brunette. Het eerste verschil tussen Crashpad en conventionele porno wordt echter meteen duidelijk in de interactie tussen de personages. Hier geen mechanische aanloop tot verplichte nummertjes, de cast is liefdevol, geduldig en begripvol naar elkaar terwijl ze elkaar onderwijzen in het hoe en wat van fisting. Ik heb fisting zelf nooit bijzonder opwindend gevonden, maar de naturelle manier waarop deze cast zich tot elkaar verhield is dat wel, net als de manier waarop dat in beeld is gebracht. De blikken, de aanrakingen, de points of view, alles is weldadig menselijk. Maar de grootste verrassing van Crashpad zit in het slot. Over de briljante wending die dit instructiefilmpje uiteindelijk neemt, kan ik niks zeggen zonder spoilers weg te geven, dus jullie zullen me op mijn bruine ogen moeten geloven als ik zeg dat Crashpad met overtuiging bewijst dat porno met een goed verhaal wel degelijk mogelijk is. En dat het genre heel wat laat liggen als het niet wat vaker een voorbeeld aan Crashpad neemt. Het verbaast dan ook niets dat juist dit filmpje een publieksprijs won.      

Rest nog die ene vraag in het Facebook-privékanaal. Wat verwachtte ik en wat vond ik? Dat het inderdaad wel wat vervreemdend is om naar porno te kijken op dezelfde analytische manier waarop ik naar films op andere genrefestivals kijk. Ik zou er meer over kunnen zeggen, maar dat is dan geen werk. Belangrijker in de publieke sfeer vind ik de ontdekking dat esthetiek en opwinding, cinematografische pracht en geilheid, elkaar dus helemaal niet in de weg hóeven te zitten. En dat er in álle genres echte visionairs te vinden zijn, maar ook mensen die de plank finaal misslaan.  

Het Holy Fuck Film Festival in Filmhuis Cavia beleeft vandaag zijn laatste dag, wie snel is kan vanavond nog wat ontdekkingen doen. Lees hier meer over het programma.