Gratis iBook Sunny Bergman: Sletvrees

en "deleted scenes" op lover

Omdat wij van Lover wel van gratis leesvoer houden en ervan uitgaan dat onze lezeressen en lezers deze liefde delen, posten we in dit artikel de link naar het boek "Sletvrees". Alleen vandaag (laatste dag!) gratis te dowloaden en als inlees-, extralees, alleenlees- of lokkertje ook nog vier passages die de eindversie van "Sletvrees" niet hebben gehaald. In beide passages analyseert Sunny Bergman weer haarfijn en zonder hoogmoed de wereld om haar heen. De twee onderwerpen van deze gesneuvelde pareltjes: wat er met ons bewustzijn gebeurt door het mannelijke perspectief van de media en feministische denkbeelden in de opvoeding van kids. Veel leesplezier op deze regenachtige junidag! 

http://www.nijghenvanditmar.nl/web/Artikelpagina/Gratis-iBook-Sletvrees-van-Sunny-Bergman.htm

Ongepubliceerde passages:

1. Omdraaien

Hoe zou ons wereldbeeld eruit zien wanneer we alles wat over vrouwen en mannen gezegd wordt omdraaien? De makers van het computerprogramma Jailbreak the Patriarchy hebben een hulpmiddel ontwikkeld waarmee je de wereld door een ‘genderswap’-lens kunt bekijken.

Het programma draait in Engelse teksten woorden om als she en he, him en her, woman en man, mother en father, en female en male. De zin ‘she loves her father’ wordt dan ‘he loves his mother’, en feminist wordt masculist. Ik gebruik het gender-swapprogramma op een krantenartikel over vrouwen in de Canadese politiek en lees: ‘It’s been a banner year for men in provincial politics. Canada now has an unprecedented five male premiers. That would bring the provinces to the 50 per cent mark (five out of 10 premiers) and the northern territories to 33 per cent (one man and two women). These are percentages masculists once dreamed of.’
Het genderswapprogramma maakt duidelijk dat wat voor vanzelfsprekend wordt aangenomen, namelijk politieke macht voor mannen, ineens bijzonder is vanuit het omgekeerde perspectief. Bovendien valt op dat het nieuws vaak expliciet over vrouwen gaat: er wordt benadrukt hoeveel vrouwen er inmiddels premier zijn, en niet bijvoorbeeld hoeveel mannen er nog steeds premier zijn. Met andere woorden: vrouwen worden in het originele artikel benoemd als uitzondering. Omdat mannen de norm zijn. Met als gevolg dat veel man/vrouw-problemen specifiek worden gepresenteerd als uitdagingen voor vrouwen, terwijl de verdeling van macht tussen mannen en vrouwen natuurlijk een algemene maatschappelijke kwestie is. Bij het ‘vrouwen zijn niet ambitieus genoeg’-debat ligt de focus bijvoorbeeld op het idee dat te veel vrouwen in deeltijd willen werken en daarom niet genoeg doorstromen naar topfuncties. Maar mannen doen, nog steeds, maar een klein deel van het huishouden[1]. Dan lijkt het me logisch dat je als vrouw niet full time wilt gaan werken; de dubbele taken zijn simpelweg te zwaar. Het nieuws zou ook kunnen zijn: doordat mannen niet genoeg in het huishouden doen, stromen vrouwen niet door naar topfuncties. Het hangt af van welk perspectief je inneemt.

Dit dominante perspectief, dat overal verstopt zit, in sprookjes, reclames en nieuwsberichten, heeft natuurlijk invloed op hoe je de wereld ziet. In hoeverre je wordt beïnvloed in je denken over man/vrouw-rolpatronen kun je via simpele tests online uitzoeken. Ik doe een gendertest die meet in hoeverre ik vrouwen met familie en mannen met carrière associeer. De test is gebaseerd op een simpel principe: hij meet hoe lang je moet nadenken op het moment dat je een woord als coöperaties of salaris moet plaatsen in de categorie vrouw, en vergelijkt dat met de tijd die het je kost deze carrière gerelateerde woorden in de categorie man te plaatsen. Alhoewel ik zelf kostwinnaar ben, en mijn partner David het merendeel van de zorgtaken voor zijn rekening neemt, blijkt na uitslag van de test dat ik  bevooroordeeld ben: ik val in de categorie ‘slight association between male and career’. Blijkbaar heeft mijn onderbewuste er meer moeite mee om het woord management bij de categorie vrouw in te delen dan bij de categorie man. Maar ik ben nog altijd minder bevooroordeeld dan het gros van de respondenten, maar liefst 42% valt in de categorie ‘strong association between male and career’.

2. Derde/ persoonsperspectief

Het invloedrijke boek Black Skin, White Masks uit 1952 van de filosoof Frantz Fanon beschrijft wat de psychologische gevolgen voor zwarte mensen zijn van het leven in een wereld waarin het dominante perspectief blank is, en waar een zwarte huidskleur geassocieerd wordt met schurk zijn (we hebben het over de jaren ’40-’50, vandaar zwart=schurk, nu zouden we zeggen: zwart=gangster). Fanons analyse van het perspectief toont hoe de machtsverhoudingen liggen. Zwarte mensen nemen de dominante blikrichting over en  internaliseren een verhaal waarin zij zelf als ‘De Ander’ gedefinieerd worden. Daardoor krijgen ze een derdepersoons bewustzijn: ze leren van buitenaf naar zichzelf te kijken.

Naar aanleiding van Fanons analyse vraag ik me af: wat gebeurt er met het bewustzijn van vrouwen door het kijken naar media die een mannelijk perspectief kiezen? En naar films die uitgaan van de ‘male gaze’? Volgens mij nemen vrouwen dit perspectief onwillekeurig over,  waardoor ze zowel kijken vanuit het centrum (mannelijk perspectief) als vanaf de zijlijn (eigen subjectieve perspectief). Ons bewustzijn moet een rare salto maken, we internaliseren een derdepersoons ‘mannelijk’ bewustzijn en objectiviseren ons eigen lichaam.

3. Barbie’s/versus hulks

Koop jij Barbie’s voor je dochter?’ zei ik een par jaar geleden op licht beschuldigende toon tegen mijn vriendin Maaike.

‘Ja. Dat wil ze dolgraag. Kan ik echt niet tegenhouden,’ antwoorde Maaike met een vermoeide ondertoon omdat ze al wist hoe ik over de poppen dacht- als stereotyperende verbeelding van zogenaamde vrouwelijkheid.

‘En wat vind je zelf van de poppen waar jou zoons mee spelen Sunny?’ vroeg ze vervolgens. Ik keek naar mijn kinderen, eentje speelde met een overdreven gespierde boef met als speciale feature een uitklapbaar machinegeweer in zijn buik, terwijl mijn andere zoon een hulkachtige action figure in zijn handen had. Onder begeleiding van oerkreten werden die poppen door mijn kinderen met veel geweld tegen elkaar aangestoot. Toen realiseerde ik me dat ik doorgaans veel alerter ben over de onbewuste boodschappen die we jonge meisjes geven dan de boodschappen die we jongens meegeven. Terwijl ook voor jongens geldt dat we ze tekort doen door ze voortdurend een beperkt idee van mannelijkheid mee te geven.

4. Glimmende vrouwen

Terwijl ik mijn oudste zoon instop kijkt hij me verontrust aan en vraagt;‘Mamma ik zag een reclame met vrouwen in bikini’s die zeiden: je hoeft niet verder te zoeken bel me. Wat bedoelden ze?’

Ik ga op het bankje naast zijn bed zitten en probeer razendsnel te bedenken hoe ik de 06 reclames moet uitleggen waar mijn zevenjarige zoon, terwijl hij ‘s ochtends vroeg stiekem tv kijkt, klaarblijkelijk langs is gezapt.

‘Sommige mannen willen vrijen met een vrouw, maar dan hebben ze geen vrouw. Dan bellen ze met het nummer van die reclame en dan praten ze over seks met vrouwen die de telefoon opnemen,’ leg ik monter uit. Ik probeer niet teveel van mijn eigen waardeoordelen op mijn zoon over te brengen. (Wat niet altijd lukt omdat hij allang weet hoe mijn feministische pet staat. Onlangs vertelde hij over een tekenfilm waarin God figureerde, en toen ik vroeg hoe God eruit zag zei mijn zoon; ‘hij had een vagina en een baard’,  waarmee hij een fijne androgyne god creerde.)

‘Maar mamma. Al die vrouwen waren zo glimmend. Waarom zijn ze zo glimmend?’

Ik aai mijn zoon over zijn hoofd. ‘Sommige mannen houden van dat soort glimmende vrouwen.’

‘Maar pappa niet he mamma? Pappa houdt van gewone vrouwen zoals jij,’ zegt mijn zoonlief engelachtig.

Daarna wordt glimmende vrouwen een begrip voor mijn kinderen, een categorie om het leven overzichtelijk te houden. Als we een plaat van Dolly Parton opzetten, pakt mijn zoon de hoes en kijkt kritisch naar de foto van Dolly.

‘Dit is toch een glimmende vrouw mam. Daar zijn jullie toch tegen?’

Ik probeer hem uit te leggen dat ik nergens ‘tegen’ ben. Dat ik probeer te analyseren waar schoonheidsdwang vandaan komt, en wat de effecten ervan zijn. Maar hij heeft zijn interesse verloren en bouwt een autobaan.