HET FEEL GOOD FEMINISME VAN AGENT CARTER
Marvel’s tv-serie Agent Carter recenseren is minder eenvoudig dan het lijkt. Louter op entertainmentwaarde getoetst nadert de serie namelijk perfectie. De humor is fijn en raak, de personages laten zich gemakkelijk in het hart sluiten, de aankleding is oogstrelend en de verhaallijnen zijn sterk en kunnen op zichzelf staan, waar die van die andere Avengers-spin-off Marvel’s Agents of S.H.I.E.L.D vooralsnog afhankelijk zijn van de film-verhaallijnen. Maar het feminisme waar de serie prat op gaat blijkt problematischer dan ik aanvankelijk dacht, juist doordat het zo in-your-face is.
Vergeleken bij die andere grote leverancier van superhelden, DC Comics, heeft Marvel op het gebied van emancipatie een reputatie hoog te houden. DC was weliswaar de geboorteplaats van Wonder Woman, Marvel was de eerste die een moslimsuperheldin aandurfde. Het is een ongefundeerde gok omdat ik geen telling heb gemaakt, maar naar mijn indruk wijken Marvel-vrouwen ook vaker af van de clichés over superheldinnen. En als het op reputatie aankomt telt indruk ook als bewijs. Het moet Marvel dan ook geprikkeld hebben dat juist DC als eerste een stand-alone-film van een superheldin aankondigde: die van Wonder Woman.
Op tv is Marvel sneller – maar laat juist tv nu tien emancipatiestappen voorlopen op het medium (blockbuster)film. Op zich niet onlogisch, het productieproces van tv staat meer experimenten toe dan een megafilmproductie. Maar feit blijft wel dat vrouwen als Peggy Carter op tv al lang zijn voorgegaan door de Buffy’s en Xena’s van weleer. De vrouw als seriously ass-kicking, übercapabele heldin. In dat opzicht is het feminisme van Agent Carter – zoals veel feministische critici stellen – inderdaad eendimensionaal en niet meer van deze tijd, waarin tv juist de nadruk legt op vrouwen als round characters.
Een korte inhoud: Peggy Carter was in de eerste Captain America-film, the first Avenger, de love interest van titelheld Captain America, Steve Rogers. Als geheim agent bij de SSR – Strategic Scientific Reserve – is ze betrokken bij het experiment dat Rogers tot Captain America maakt. De serie draait om haar leven na het verlies van Captain America die men dood waant, en speelt zich af in dat rare tijdsgewricht direct na de Tweede Wereldoorlog, toen de emancipatieklok die eerst vooruit was gezet ineens nog verder werd teruggezet. Amerika, dat tijdens de oorlog economisch op de been bleef dankzij de arbeidskracht van vrouwen, die massaal invielen voor de mannen aan het front, probeerde ze na die oorlog terug de keuken in te jagen. Een conservatief ideaal dat voor de oorlog al verleden tijd was.
In die sfeer werkt Peggy Carter bij de naoorlogse SSR, waar ze haar als een veredelde koffiejuffrouw en secretaresse zien. Kenners van het Marvel-universum weten dan al dat Carter later samen met uitvinder Howard Stark, de vader van Iron Man, de oprichter van de organisatie S.H.I.E.L.D zal worden. Op de lange termijn zal het verhaal zich ongetwijfeld richten op hóe ze dat wordt. In de openingsaflevering lijkt dat moment nog ver: Peggy vecht op alle niveaus van haar leven tegen alledaags seksisme en Howard Stark is na de diefstal van zijn uitvindingen tot volksvijand nummer 1 gebombardeerd. Hij ronselt Peggy om zijn onschuld te bewijzen.
Wat vooral problematisch is aan het feminisme van Agent Carter, is de complete afwezigheid van ras. Iedereen is overweldigend blank, het enige zwarte personage is een bijfiguur die al in de eerste aflevering het loodje legt. In dat opzicht legt Carter het ook zeker af tegen Agents of S.H.I.E.L.D. dat – in het huidige seizoen – zoveel meer etnische diversiteit bevat. Maar Agents of S.H.I.EL.D. heeft zich dan ook al heel wat langer mogen ontwikkelen, met 23 afleveringen tegenover Carters 8. Dat Peggy Carter zich in het repressieve jaren 50-klimaat opnieuw moet bewijzen is er debet aan dat het personage geen bijna-fatale fouten bezit - zoals Thor zijn arrogantie heeft en Tony ‘Iron Man’ Stark zijn geldingsdrang. Peggy Carter is even competent als gecompassioneerd, en ze is sterk, mooi én slim. Dat ze niet onuitstaanbaar is in haar perfectie dankt ze aan Hayley Atwells sprankelende, innemende en humoristische vertolking. Wat de serie ook aan fouten mag bezitten, Atwell vergoedt ze. Het is namelijk niet niks om de eerste vrouw te zijn die in dit universum van love interest naar stand-alone heldin promoveert, en Atwell is wat mij betreft de ideale keus voor deze taak, omdat ze Peggy menselijk weet te houden.
Maar er is meer dan Atwell alleen dat Agent Carter bestaansrecht geeft – en dat is voor mij ironisch genoeg juist haar übercompetentie. Tv wordt momenteel geregeerd door vrouwelijke fuck-ups, en hoe fijn dat ook is: na een dag van mezelf ontoereikend voelen is het soms een stuk troostrijker om naar Peggy Carter te kijken die alles belichaamt wat ik graag wil zijn en dan nóg onderschat wordt. En dan bij elke overwinning die ze behaalt te roepen: ‘Go Peggy, kick ass, doe het voor ons allemaal!’ Agent Carter is feel good feminisme, voor iedereen die broodnodig een portie escapisme nodig heeft na een dag in de onrechtvaardigheden van het leven duiken. Al was het maar om de dag erna weer een bloedserieus onderwerp aan te pakken.
En – meest persoonlijke noot – daarnaast is het ook bijzonder prettig om na alle tengere vrouwenlijfjes die zoveel films en series bevolken eindelijk eens een heldin te zien die een lichaam heeft waarmee ik mijzelf kan identificeren. Eindelijk gezelschap voor Mad Men’s Christina Hendricks. En eindelijk les in hoe je een aanrander in elkaar timmert zonder dat je borsten in de weg zitten.
Bronnen:
http://www.zap2it.com/blogs/agent_carter_marvel_premiere_recap_feminist_hayley_atwell-2015-01
http://www.btchflcks.com/2015/01/the-superficial-yet-satisfying-feminism-of-agent-carter.html#.VPSOcvmG98E
http://screenrant.com/agent-carter-feminism-female-superheroes-discussion/