'I does what I does'

Fiona Apple's 'The Idler wheel'

De Amerikaanse zangeres Fiona Apple (1977) verraste begin dit jaar haar platenlabel met een nieuw album. Ze had er in het geheim aan gewerkt, want ze wilde geen deadlinestress hebben van de plaat die deze week uitkomt.

In 1996 ineens werd Apple ineens wereldberoemd met de hit ‘Criminal’, een hoekig pianorocknummer. In de clip draait en kruipt ze met haar magere lichaam voor de camera en zingt dat ze wil lijden om haar (seksuele) zonden. Ze kreeg een Grammy Award voor het nummer. In haar bedankspeech zei ze met trillende stem: 'This world is bullshit. And you shouldn't model your life on what you think that we think is cool and what we're wearing and what we're saying and everything. Go with yourself.' De jonge zangeres kreeg al snel naam bij media en promotors labiel te zijn.

Labiel of niet, voor haar fans betekent Apple juist een voorbeeld van kracht en een (muzikaal) anker in moeilijke tijden. Vaak zingt ze over heel persoonlijke ervaringen. In interviews is ze zó openhartig - over pleinvrees, hoe vaak ze zich schaamt en de knobbels op haar voeten, waar ze zich juist niet voor schaamt - dat je er als lezer ongemakkelijk van wordt. Maar volgens Pitchfork-auteur Lindsay Zoladz werkt Apple's 'oversharing' juist goed voor haar fans omdat het bestaande machtspatronen in sociale omgang doorbreekt. En dat is met name voor vrouwen en gay mensen herkenbaar, niet toevallig de groepen waar de grootste Fiona-fans te vinden zijn, stelt Zoladz.

Sinds Apple's laatste album uit 2005 is het een tijd stil geweest. Maar nu is er dan een nieuwe plaat: The Idler Wheel Is Wiser Than The Driver of The Screw And Whipping Cords Will Serve You More Than Ropes Will Ever Do. Net als de titel geen catchy album, maar hoe abstract sommige nummers ook klinken, ze zitten goed in elkaar. Daar heeft Apple soms wel jaren aan gewerkt, langzaam, zonder druk van haar platenlabel. De muzikale bezetting is soberder dan op vorige platen. Waar eerder nog orkestjes klonken, met blaasinstrumenten en al, gebruikt ze hier simpele percussie en verder vooral haar piano en stem. Kabbelen doen de nummers nooit: “I just made a meal for us both to choke on” spuugt ze in het nummer ‘Every Single Night’. Kan er nooit eens iets 'gewoon leuk' zijn bij Fiona Apple? “I just wanna feel everything” herhaalt ze vervolgens met een zachte en dreigende stem.

Door de jaren heen heeft Apple meer plezier gekregen in optredens, zoals ze in een recent interview zegt: 'Ik ben relaxter tijdens de ongemakkelijke stiltes tussen nummers. Dat moment rust ik uit of ik dans wat. Ook al kan ik niet dansen.' Fiona Apple zal niet snel voorspelbaar worden. Zoals ze zingt op de nieuwe single: 'I does what I does'.

Fiona Apple's The Idler Wheel komt op 19 juni uit bij Clean Slate/Epic