IFFR Afl. 3

De Gender Swab Machine

Gisteren bezocht ik een installatie van BeAnotherLab op het Internationaal Filmfestival Rotterdam...

Daar staat hun ‘gender swap machine’ waar je via virtual reality kunt ervaren hoe het is om een ander lichaam te hebben. Ik mocht ook even en een andere vrijwilliger was snel gevonden. Helaas was het een vrouw, dus van gender swapping was niet direct sprake. Of wel natuurlijk, want ik identificeer me niet als één van beide…

Je krijgt een oculus rift virtual reality bril met 3d camera’s op je hoofd en het beeld van de persoon die tegenover je zit komt op jouw bril terecht. Bedoeling is dat je zo synchroon mogelijk beweegt om wat de makers noemen een ‘embodiment experience’ te bewerkstelligen. Dat lukt aardig, zeker voor de paar minuten die we hadden.

(Groot formaat op BeAnotherLab)

Ik sprak na afloop met Daniël, een van de teamleden van het BeAnotherLab. Hij vertelde me hoe hun “The Machine To Be Another” tot stand kwam. Met een team van 8 kunstenaars en wetenschappers, wilden ze de virtual reality techniek die al in neurowetenschappelijk onderzoek wordt gebruikt inzetten om tolerantie en empathie te kweken. Hoe ziet de wereld eruit door iemands anders ogen? Meestal werken ze met een performance kunstenaar die vertelt over een persoonlijke ervaring, terwijl je als ‘ontvanger’ diens lichaam ziet en de foto’s en andere objecten die het verhaal ondersteunen ziet en voelt. Een assistent plaatst die namelijk in je handen precies op hetzelfde moment dat de kunstenaar, door wiens ogen je kijkt, ze krijgt aangereikt.

De ervaring hier in Rotterdam beperkt zich tot twee bezoekers die met behulp van twee assistenten dezelfde ervaringen hebben (je hand of voet wordt vastgepakt, je krijgt een spiegel in je handen gedrukt, je geeft elkaar een hand, waarbij het dus lijkt alsof je jezelf een hand geeft, ed). Met zoveel belangstelling is een uitgebreider programma niet mogelijk. Maar de ervaring smaakt naar meer.

Daniël vertelde over zijn collega Philippe, die een swap deed met een vrouw die (verbaal) mishandeld werd door haar man en de ervaring was zo heftig dat hij er nachtmerries van kreeg. Hij ging aan zichzelf twijfelen (ben ik niet soms toch een beetje passief-agressief naar mijn vrouw?). Zo krachtig kan de ervaring zijn. En met een beetje fantasie zijn de toepassingen oneindig. Zo kwam er al eens iemand die sterk overwoog om een genderbevestigend medisch traject in te gaan. Diegene had een vriend meegenomen. Het team heeft ze wat privacy gegeven en zo kon diegene zo dicht mogelijk bij de ervaring van het hebben van een mannelijk lichaam komen zonder het te hebben, met hulp van de vriend.

Het hele idee van jezelf bijna letterlijk in de schoenen van de ander te plaatsen, te zien hoe de wereld eruit ziet door de ogen van iemand anders is een mooi instrument om begrip en empathie te kweken voor die ander. Laatst zei een hoogleraar sociale psychologie die zich bezighoudt met vooroordelen dat de weg uit de vooroordelen contact met de ander is. The Machine To Be Another gaat nog een paar flinke stappen verder. Het lijkt me geweldig wanneer kunstenaars en activisten hier in Nederland de machine gaan inzetten voor diverse projecten en festivals. BeAnotherLab stelt de code en instructies van hun Machine To Be Another via een creative commons licentie beschikbaar, dus bij deze een uitnodiging!

Wil je het zelf ervaren? De Gender Swap Machine staat nog t/m 7 februari in Het Nieuwe Instituut in Rotterdam en is gratis te bezoeken. Hou er rekening mee dat er waarschijnlijk een wachtlijst is. De beste tijd schijnt voor de lunch te zijn!

Zie ook: https://iffr.com/nl/2016/films/gender-swap-machine