LOVER-tips voor de herfst

LOVER tipt Beeld Margot Beekelaar

Ooit gehoord van het begrip mansneezing? In OneWorld hield Ruby Sanders een pleidooi om deze term toe te voegen aan het rijtje manspreading, mansplaining en manterrupting. Het luide niezen van mannen is namelijk net als de andere drie een symbool van dominantie in de publieke ruimte. Deze en andere lees-, luister- en kijktips vind je in een bomvol nieuw artikel in de reeks LOVER Tipt.

Over afstandsmoeders, heksen en meer
De Staat heeft, vanaf de jaren vijftig tot in de jaren tachtig, druk uitgeoefend op jonge ongehuwde vrouwen om afstand te doen van hun kind. Dat stellen deze moeders in een rechtszaak die op 24 september jongstleden begon. Tussen 1956 en 1984 stonden ruim 15.000 ongehuwde moeders hun kind af, vaak onder dwang. Trouw deed verslag van de zitting. Eerder dit jaar verscheen het boek Afstandsmoeders van journaliste Christel Don, waarin afstandsmoeders beschrijven hoe de beslissing om onder dwang afstand te nemen van hun kind - en de opgelegde verplichting daarover te zwijgen - tot op de dag van vandaag hun leven beïnvloedt.

Nadat Sigrid Kaag haar aftreden als minister had aangekondigd, vierden haar tegenstanders dit met de hashtag #hexit: de heks is exit.  Dat lijkt een onschuldig woordgrapje, aldus journaliste Bregje Hofstede in De Correspondent, maar er gaat een eeuwenoud systeem van vrouwenhaat, marteling en uitsluiting achter schuil. “Het [woord ‘heks’] bevat een hoogconcentraat misogynie: alle (mannelijke) angsten voor ongrijpbare of machtige vrouwen worden erop geprojecteerd. En de term wordt nog altijd gebruikt om te zeggen: vrouw, ken je plaats. Achter de figuur van de heks gaat een heel systeem van ideeën en angsten schuil – ideeën die nog altijd opspelen wanneer een vrouw zich doet gelden.”

In haar artikel met de glasheldere titel Het transfobe gekronkel speelt de laatste lariekaart: trans mensen corrumperen kinderen maakt Asha ten Broeke korte metten met de hetze tegen trans mensen. “Al deze ‘argumenten’ zijn kopieën van de vooroordelen en leugens die decennialang zijn gebruikt om de homo-emancipatie tegen te houden. Het is abnormaal, een perversie, ze komen je verkrachten in kleedkamers, ze ontaarden je kinderen – het is allemaal oude wijn in niet eens echt nieuwe zakken. Het is dezelfde haat en het is hoog tijd dat we die achter ons laten. Trans vrouwen zijn vrouwen, trans mannen zijn mannen, en genoeg is genoeg.”

Over femicide, toxic masculinity en partnergeweld
Act4Respect publiceerde vorige maand een lezenswaardig artikel Femicide in Nederland: een miskend probleem over het structurele probleem van gendergerelateerd geweld en femicide in Nederland, en de rol daarin van de stereotyperende mediaverslaggeving.

Te vaak ligt de nadruk op het verhogen van de weerbaarheid van vrouwen, terwijl (seksueel) geweld een mannenprobleem is, vindt Emancipator. Deze stichting organiseert workshops op scholen, waarin meisjes én jongens de ruimte krijgen om seksisme en stereotypering met elkaar te bespreken. Haroon Ali woonde een workshop bij en schreef erover in de Volkskrant.

Over het gevaar van genderstereotypen en ‘het mannelijke ideaal’ schreven eerder Kaouthar Darmoni (directrice van Atria) en Ton Coenen (directeur van Rutgers) al in de NRC. Naar aanleiding van de aanslag in Plymouth door een incel riepen zij de overheid en de AIVD op om de incelbeweging in Nederland scherp in de gaten te houden.

Over partnergeweld verscheen dit jaar het boek In Control: Dangerous Relationships and How They End in Murder van de Britse hooglerares Jane Monckton-Smith. In het VK sterven jaarlijks bijna honderd vrouwen doordat hun partner of ex-partner hen doodt. Dat gebeurt nooit zomaar ‘ineens’, al willen de media ons vaak doen geloven dat er ‘iets knapte’ bij de daders. Monckton-Smith ontwikkelde een methode om partnergeweld vroegtijdig te signaleren: “There are signs, if you know how to see them.” 

Over tech, tampons en meer
Onlangs verscheen Twaalf bytes: heden en toekomst van kunstmatige intelligentie van Jeanette Winterson. Wat betekent kunstmatige intelligentie voor onze aannames over gender? Twaalf bytes bevat twaalf essays die, in Wintersons eigen woorden, ‘een breder beeld van kunstmatige intelligentie schetsen en stilstaan bij religie, filosofie, literatuur, mythologie, beeldende kunst, de verhalen die we vertellen over het leven van de mens op aarde, onze sciencefiction, onze films, onze niet-aflatende fascinatie voor het idee dat er misschien meer is – of dat nu E.T., buitenaardse wezens of engelen zijn.’

Chantal Schinkels schreef het boek De IT girl: hoe overleef je een door mannen gedomineerde werkvloer. Technische innovaties hebben veel impact op de maatschappij. Als deze innovaties worden bedacht door mannen, rolt daar vaak een product uit dat met name geschikt is voor mannen. Hoog tijd dus dat het aantal vrouwen in de techniek toeneemt. Maar dat lukt niet echt: slechts 14% van de werknemers is vrouw. Bovendien stokt door vooroordelen en vriendjespolitiek de doorstroming van vrouwen naar een volgende managementpositie, waardoor de kans groot is dat een vrouw de tech-industrie verlaat. De IT girl boek vertelt het eerlijke verhaal van wat er momenteel in de Nederlandse tech sector afspeelt en wat we kunnen doen om daar verandering in aan te brengen. 

Joanne Limburg kreeg op middelbare leeftijd de diagnose autisme. Eindelijk snapte ze waarom ze zich haar hele leven een buitenstaande voelde. In Letters To My Weird Sisters. On Autism and Feminism schrijft ze brieven aan vier ‘rare zussen’ uit de geschiedenis die - net als zij - verkeerd begrepen werden. In haar uitgebreide brieven gaat ze in op onderwerpen als autistisch ouderschap, sociaal isolement, feminisme en de verschrikkelijke straffen die door de eeuwen heen zijn uitgedeeld aan hen die niet aan de norm voldoen.

Hoor je tampons te verstoppen? Is bruin bloed normaal? Moet je met menstruatiepijn naar de dokter? De Menstruatiemeisjes laten in Ben je ongesteld of zo? Alles wat je moet weten (en meer) over je menstruatie #nofilter geen vraag ongesteld en geen onderwerp onbesproken. Van hormonen, de seizoenen van je cyclus, anticonceptie en geparfumeerd maandverband tot het verschil tussen vagina en vulva. Ook delen Honorata van den Akker en Lieke Smets hun persoonlijke menstruatieverhalen en die van elf anderen. Ben of ken je iemand die menstrueert of dit binnenkort gaat doen? Dan is dit boek een aanrader.

Volgende maand verschijnt het boek Onder de radar. Het is het bijzondere verhaal van Emma Voerman, die als Jacob Jan Voerman ter wereld kwam en op haar 55^ste beseft dat ze vrouw is. Ze beschrijft de lange en hobbelige weg die ze aflegde om eindelijk zichzelf te kunnen zijn. In haar voorwoord noemt Sylvana Simons Onder de radar een ‘noodzakelijk boek, geschreven door een moedig mens.’ Het is een ode aan alle buitenbeentjes en een hart onder riem voor iedereen die nog onder de radar vliegt.

Documentaires en films
In Alleen tegen de Staat (NPOstart) vertellen vijf moeders, die slachtoffer werden van het Toeslagenschandaal, in ijzingwekkende monologen hoe hun leven en dat van hun kinderen werd verwoest door een systeem waaruit iedere menselijkheid was verdwenen.

Het is schrikbarend eenvoudig voor daders van seksueel geweld om via de datingapp Tinder potentiële slachtoffers te vinden. In de Zembla-uitzending De schaduwkant van Tinder (NPOstart) getuigen slachtoffers over hun schrijnende ervaringen met Tinderdates. Ze laten zien hoe makkelijk de daders daarna in de anonimiteit kunnen verdwijnen door hun slachtoffers na het misbruik meteen te 'ontmatchen' of te blokkeren, zodat alle digitale sporen verdwijnen.

In een opvanghuis in Marokko neemt Mahjouba Edbouche meisjes onder haar hoede die ongehuwd zwanger zijn. Dat is namelijk strafbaar. Edbouche biedt onderdak en probeert de relatie van de meisjes met hun ouders te herstellen. 2Doc maakte er een mooie documentaire over: Mothers (NPOplus).

Voor de tweede maal organiseren Cinetree en Simavi het HER Film Festival. Dit gratis filmfestival vindt plaats van 14 tot en met 20 oktober en is volledig online. In het filmaanbod staan verhalen over krachtige vrouwen centraal. HER staat voor Health, Empowerment en Rights. Crises als Covid-19 en klimaatverandering zorgen ervoor dat de positie van vrouwen en meisjes nog verder onder druk komt te staan.

Op Netflix is de Duitse film Je suis Karl te zien. Nadat bijna al haar familieleden om het leven komen bij een terroristische aanslag, wordt een jonge vrouw onvermoed gelokt door de groep die hen gedood hebben en voegt ze zich bij hen. Eveneens op Netflix staat de Franse film Je ne suis pas un homme facile. In deze satire ontwaakt womanizer Damien in een wereld waarin de rollen zijn omgedraaid: vrouwen maken de dienst uit. Ze bekleden topposities, zijn kostwinners en maken zich schuldig aan seksuele intimidatie. Door het uitvergroten van stereotypen maakt deze film vastgeroeste genderpatronen en de rigiditeit van genderongelijkheid duidelijk. Er zijn ook genoeg kanttekeningen te plaatsen, want de omkering wekt op momenten de indruk dat de spot gedreven wordt met de strijd die onderdrukte groepen voeren. Ook is het slot zwak. Je ne suis pas un homme facile lijkt vooral een scenario waar menig man bang voor is wanneer op enig moment de rollen zijn omgekeerd. Maar oordeel vooral zelf.

Gisteravond was op NPO3 de eerste aflevering te zien van de vierdelige serie Zeikwijven: #EMPOWHER. In dit programma onderzoeken presentatrices Quinty Misiedjan en Shelly Sterk hoe vrouwen ervoor staan op het gebied van onder meer veiligheid, technologie en gezondheidszorg. Onze samenleving is namelijk vooral gericht op mannen. De meeste medicijnen worden alleen getest op mannen, mannen hebben meer voorzieningen in het toilet, we weten meer over mannelijk lichaam en ga zo maar door. Vind je dit overdreven? Ga dan vooral kijken.

Musea en tentoonstellingen
Het Stedelijk Museum in Amsterdam, het Centraal Museum Utrecht, het Frans Hals Museum in Haarlem en het Van Abbemuseum in Eindhoven hebben samen het werk Guess Who’s Coming To Dinner Too? van de activistische kunstenares Patricia Kaersenhout gekocht. Met deze installatie, bestaande uit grote, rijk gedekte eettafels vol glaswerk en geborduurde lopers, geeft Kaersenhout vrouwen van kleur die nog geen positie hebben veroverd in de geschiedenisboeken een plek aan tafel: een hedendaags portret van heldinnen van verzet. Dit kunstwerk vormt het middelpunt van de tentoonstelling Who is she? Portretten vertellen, die tot en met 2 januari 2022 in het Frans Hals Museum te zien is. Het werk van Kaersenhout wordt omringd door bijzondere portretten van en over vrouwen uit de periode 1820 tot heden van kunstenaars als Charley Toorop, Hellen van Meene, Julika Rudelius, Charles Howard Hodges en Jan Sluijters.

Tot en met 24 oktober is in Amsterdam de tentoonstelling Interwoven Histories van Touch/Trace te zien. Hierin vormt textiel het medium om de verhalen te vertellen van beweging en migratie, van protest en emancipatie, van arbeid, zorg en herstel, van politieke onrust en verzet. De tentoonstelling toont werken van kunstenaars die ieder op hun eigen manier textiel inzetten om hun verhaal te vertellen, soms verweven met persoonlijke herinneringen. Interwoven Histories zoekt naar manieren waarop wij ‘geschiedenis’ lezen en schrijven, en stelt onze geschiedenis voor als een meerlagig weefsel dat bestaat uit verschillende en soms tegenstrijdige draden en verwikkelingen die tot op de dag van vandaag onze realiteit blijven vormen.

Het Rijksmuseum Twenthe in Enschede heeft tot en met 23 januari 2022 een tentoonstelling rond het leven en werk van barokschilderes Artemisia Gentileschi (1593-na 1654). Zij was een van de bekendste en belangrijkste kunstenaars van de Italiaanse barok. Zo bekend, dat alleen haar voornaam voldoende was, en dat nu nog is: Artemisia. Als vrouw manifesteerde zij zich in een mannenwereld, zonder zich te conformeren, en werd daarom later een symbool van de strijd tegen het patriarchaat.

Tot medio 2024 is in het Van Abbemuseum in Eindhoven de collectie Dwarsverbanden te zien. Onder de 120 kunstwerken bevinden zich ruim 25 multizintuiglijke tools, waaronder teksten in braille, geurinterpretaties, voeltekeningen en sound scapes. De tentoonstelling maakt de kunstwerken hiermee toegankelijk voor een grotere diversiteit aan bezoekers, waaronder rolstoelgebruikers en blinde en dove bezoekers. Voor de ontwikkeling van de tentoonstelling werkte het Van Abbemuseum samen met verschillende (ervarings)deskundigen op het gebied van fysieke toegankelijkheid en (belangen)groepen op het vlak van inclusie, zoals The Office of Queer Affairs en Wie Zijn Wij.

In de Kunsthal in Rotterdam is Deep in Vogue te zien. Deze tentoonstelling viert de ballroomcultuur en geeft context aan een subcultuur gevormd voor en door queer en trans mensen, zwart en van kleur. De ballroomscene, ontstaan vanaf de jaren zeventig vanuit de underground scene in New York, krijgt voor het eerst aandacht van het grote publiek als Madonna in 1990 haar muziekvideo ‘Vogue’ lanceert. Deep in Vogue. Celebrating Ballroom Culture, te zien tot 9 januari 2022, brengt de community, codes en expressieve kracht van ballroom in beeld door middel van fotografie, video-installaties en mode-items.

Heb je zelf een tip? Deel het in de reacties. Mocht je trouwens een boek willen aanschaffen, koop het bij je lokale boekhandel of bestel het direct bij de uitgever. Dan levert het hen én de auteurs tenminste iets op. Internetgiganten (zoals die dikke blauwe meneer) romen namelijk een hoog percentage van de aankoopprijs af. Veel intersectioneel-feministische literatuur vind je trouwens bij Savannah Bay; is een boek daar niet op voorraad, stuur dan een e-mail en het wordt voor je besteld.

Steun LOVER!
LOVER draait uitsluitend op vrijwilligers en donaties. Wil je dat Nederlands oudste feministische tijdschrift blijft bestaan? Help ons door een (eenmalige) donatie. Elke euro is welkom en wordt gewaardeerd. Meer informatie vind je hier.

Meer LOVER? Volg ons op Twitter, Instagram, LinkedIn en Facebook.