Lover tipt: Dark River

DarkRiver Poster

Vanaf vandaag draait Dark River in de Nederlandse bioscopen. Op het eerste gezicht lijkt dit drama het zoveelste verhaal over incest, perikelen rondom een erfenis en de strijd tussen zussen en broers. Wie echter de moeite neemt om voorbij het magere plot te kijken, ziet meer. Veel meer.

Dark River is de nieuwe film van regisseuse Clio Barnard en ging in wereldpremière op het Toronto International Film Festival. Daar won de film de Platform Prize: een jaarlijkse award die wordt toegekend aan een artistieke film met een sterke regisseursvisie. Hoofdrolspeelster Ruth Wilson, bekend van onder meer The Affair, werd voor haar rol genomineerd voor een British Independent Film Award voor Beste Actrice.

Verhaal in ‘t kort
Alice is een rondreizende schapenscheerster, die vijftien jaar geleden haar geboortegrond verliet. Na de dood van haar vader keert ze terug naar Yorkshire om de familieboerderij op te eisen die haar vader haar had beloofd. Het weerzien met haar broer Joe, die thuis is blijven wonen en het boerenbedrijf runt, is nogal ongemakkelijk. Dit is het moment waarop je als kijker weet: zus en broer hebben iets uit te praten.
Bij thuiskomst wordt Alice bovendien geconfronteerd met een vervallen boerderij: afbladderende verf, verroest materieel, een paar verwaarloosde schapen en een rattenplaag. En met levendige herinneringen aan het seksueel misbruik door haar vader.

De opvliegende (en vaak dronken) Joe is niet van plan de boerderij zomaar aan zijn zus over te dragen en verzet zich tegen al haar plannen om de boel op te knappen. Qua communicatie loopt het ook niet lekker tussen de twee. In flashbacks zien we dat ze vroeger heel wat harmonieuzer met elkaar omgingen. Langzaam wordt aan het filmpubliek onthuld waardoor de relatie tussen zus en broer verstoord is: Joe wist dat Alice door hun vader seksueel misbruikt werd, en Alice wist dat hij het wist. Beiden zijn hierdoor in hun jeugd beschadigd en het misbruik heeft geleid tot een onherstelbare breuk tussen zus en broer.

De tragiek van de symboliek versus de rauwe realiteit
De verhaallijn mag dan aan de magere kant zijn, aan dramatische effecten geen gebrek. Donkere wolken, knetterend onweer, beladen stiltes, gekwelde blikken, bloederige ingewanden: de enorme hoeveelheid sfeerbeelden doet nogal gekunsteld aan.

Deze overdrijvingen staan in schril contrast met de rauwe realiteit, die bijzonder overtuigend wordt uitgebeeld. Het boerenbestaan is hard. Geen pittoreske huisjes met rieten daken en geruite gordijntjes, geen vrolijk blatende schapen met een hoge aaibaarheidsfactor. Dark River schetst een allesbehalve romantisch beeld van het leven op het platteland, in een gesloten gemeenschap. De beklemming is voelbaar, mede door het ontbreken van achtergrondmuziek en bombastisch aanzwellende violen die aankondigen dat er iets spannends gaat gebeuren. De afwezigheid van deze geluidseffecten maakt de film juist indringender.

Alice
In tegenstelling tot veel films over seksueel misbruik ontbreekt bij Dark River elke vorm van sensatie en voyeurisme. De herinneringen van Alice zijn van haar, en van haar alleen. De flashbacks tonen geen details, maar laten de kijker meevoelen met haar angst. De angst van een kind dat zich ’s nachts niet veilig voelt, dat luistert naar haar vaders voetstappen op de overloop, dat wacht op het openen van haar slaapkamerdeur. Deze angst draagt de volwassen Alice nog steeds met zich mee. Wanneer haar overleden vader als geestverschijning in beeld komt, verandert Alice van een sterke volwassen vrouw in een doodsbang kind. Pijnlijk om te zien.

Het acteerwerk van Ruth Wilson als Alice is formidabel. Ze is sterk en kwetsbaar tegelijk, direct en gereserveerd, koppig en meegaand. Tegen de denigrerende, seksistische opmerkingen tijdens een schapenveiling verweert ze zich ogenschijnlijk moeiteloos, maar haar isolement en eenzaamheid worden tegelijkertijd genadeloos blootgelegd.

Taboedoorbrekend
Tegen mijn verwachting in, zeker na het nogal rare einde, bleef deze film nog lang nazoemen. Dat komt mede doordat er een taboe doorbroken wordt dat zelden in films benoemd wordt. Seksueel misbruik is niet eendimensionaal. Kinderen – maar ook volwassen slachtoffers – zoeken en vinden manieren om het te plaatsen, om het te overleven, ook als dat betekent meewerken. Dat laatste maakt het misbruik niet minder ernstig. Het maakt het verwerken wel moeilijker. Menig slachtoffer kampt immers met zelfverwijten. Het maakt ook dat de omgeving het niet wil snappen of bagatelliseert. Want wie meewerkt, is medeschuldig, of op z’n minst medeverantwoordelijk, toch? Niet, dus. Het is een overlevingsstrategie.

Aanrader
Een aanrader dus, Dark River. Verwacht geen spannend verhaal met een spetterende afloop, maar laat je meevoeren door de gelaagdheid van Alice en de onmacht van haar broer Joe, door de prachtige vergezichten van Yorkshire en door de meedogenloosheid en diepe tragiek.

Klik hier voor de trailer. 

Steun LOVER!
Vond je dit een goed artikel? Wil je dat Nederlands oudste feministische tijdschrift blijft bestaan? Laat je waardering blijken door een (eenmalige) donatie en help ons. LOVER draait uitsluitend op vrijwilligers en donaties. Elke euro is welkom en wordt gewaardeerd. Meer informatie vind je hier.