Niets Is Zo Veranderlijk als Mystique

Over X-Men: First Class

De verhaallijnen in X-Men zijn zeer uiteenlopend, maar één onderwerp dat telkens terugkomt is de discriminatie van de zogenaamde mutanten. Deze doorgeëvolueerde mensen die vaak kunnen vliegen, vuur kunnen spuwen of andere on-menselijke trekjes hebben worden niet bepaald positief bejegend door de wereld. De mutanten in het X-Men verhaal verschillen onderling van mening over hoe ze daar mee moeten omgaan. Het kamp van Dr. Xavier zegt dat mutanten en mensen met elkaar moeten samenwerken, terwijl Magneto zegt dat mensen onderworpen dienen te worden aan de mutanten.  Het is makkelijk om in te zien wie de ‘goeden’ zijn en wie ‘de slechten’. Of niet? De nieuwste X-Men toevoeging – X-Men: First Class - presteerde het namelijk eerder dit jaar wéér om die epische scheidslijn tussen goed en slecht omver te werpen.

In X2: X-Men United (2003) werd het dilemma heel goed verwoord in een gesprek tussen Nightcrawler en Mystique. Nightcrawler is een ‘teleporter’, iemand die zich van de ene naar de andere plek kan verplaatsen zonder een stap te verzetten. Hij ziet er uit als een soort vleermuis, maar dan wel met een blauwe huid. Nightcrawler weet als geen ander hoezeer mutanten als ‘freaks’ worden gezien. Mystique is een ‘shapeshifter’, iemand die van gedaante kan veranderen. Zelf heeft ze echter een blauwe huid, gele ogen en knalrood haar. Vandaar dat Nightcrawler aan haar vraagt: ‘Maar als je van gedaante kunt veranderen, waarom wil je er dan niet uitzien zoals iedereen?’ ‘Omdat we dat niet zouden hoeven te doen’,  antwoordt Mystique. Voor Mystique is het alles of niets: óf mutanten kunnen gewoon zichzelf en volledig geaccepteerd worden óf samenwerking met mensen is gedoemd tot falen.

In X-Men: First Class krijgt het verhaal van Mystique volop ruimte en krijgen we inzicht in hoe ze tot zo’n standpunt is gekomen. Al vanaf de eerste scène zien we hoe ze in het begin aan de zijde staat van een dan nog jonge Dr. Xavier. Dr. Xavier wil graag zien dat mutanten worden geaccepteerd zodat zij samen met mensen aan wereldvrede kunnen werken. Niet zo’n gek idee, want het verhaal speelt zich af midden in de Koude Oorlog waarin Russen en Amerikaan elkaar bedreigen met kernwapens. Steeds opnieuw wordt Mystique geconfronteerd met het feit dat ze er nooit echt bijhoort. Alle andere mutanten kunnen rondlopen zonder zich anders voor te doen, maar wanneer Mystique (naakt) rondloopt in al haar blauwheid, vraagt Dr. Xavier doodleuk of ze haar ’gangbare’ vorm kan aannemen.

Niet gek dat Mystique zich steeds meer aangetrokken voelt door Magneto. Deze laat Mystique weten dat wanneer ze zichzelf is, ze ook sterker is. X-Men: First Class neemt ruim de tijd om te laten zien hoe Mystique de beslissing neemt om uiteindelijk voor het kamp van Magneto te kiezen. We zien haar namelijk ook verliefd worden op een mutant die later ook een blauw beest wordt: The Beast. The Beast besluit echter – zoals iedereen weet die de andere X-Men films heeft gezien – om bij Dr. Xavier te blijven. Mystique’s worsteling met aanpassen en conformisme geeft haar een diepgang die nog niet eerder te zien was bij Marvel Films. Mystique’s hang naar bevestiging zorgt ervoor dat haar  moraal net zo veranderlijk is als haar huid – en juist die ‘monsterlijke’ flexibiliteit maakt haar het meest menselijk van alle personages.

X-Men: First Class is een fijne stripverfilming met verrassend veel dialoog en goed acteerwerk. Het epische special-effect geweld is dit keer binnen de proporties en daardoor effectief. Misschien visueel niet zo indrukwekkend als de voorgaande Marvel verfilmingen, maar zeker de moeite waard.

X-Men: First Class verschijnt deze week op DVD.