Ode aan de liefde
Laurence Anyways van Xavier Dolan
Het Canadese wonderkind Xavier Dolan pakt het in zijn derde film opnieuw groots en meeslepend aan. De stilering is adembenemend, maar helpt niet mee om het drama invoelbaar te maken.
Drie jaar geleden maakte Xavier Dolan op nog maar 21-jarige leeftijd een droomdebuut met J'ai tué ma mère: een symbolische moedermoord die hij niet alleen schreef, regisseerde en produceerde, maar waarin hij ook de hoofdrol speelde. Zijn mengeling van herkenbaar onbehagen en geniale overdrijving sleepte een reeks prijzen in de wacht en werd door het publiek omarmd. Ook zijn tweede film Les amours imaginaires had het karakter van een afrekening, namelijk met het najagen van een onbereikbare geliefde. In Laurence Anyways maakt rancune plaats voor romantiek, zij het met een scherp randje: de liefde van Laurence en Fred wordt zwaar op de proef gesteld wanneer Laurence op zijn dertigste verjaardag vertelt dat hij voortaan als vrouw door het leven wil.
Met het veel grotere budget dat hij voor zijn derde film beschikbaar had, kon Xavier Dolan zich omringen met een crew van door de wol geverfde veteranen. Dat de film nog steeds uit zijn voegen barst van 'Dolaneur' levert een overtuigend bewijs van de kracht van zijn ego, want Laurence Anyways is zo mogelijk nog hysterischer vormgegeven dan zijn voorgangers. Campy decors, uitzinnige kostuums en de hele cinematografische trukendoos van slow motion tot wild bewegende camera – Dolan maakt film zoals een kind een taart versiert: met al het bruikbare dat hij kan vinden, en van alles net iets teveel.
Maar dat is zijn stijl, en het is zeker ook de stijl van het tijdperk waarin Laurence Anyways is gesitueerd: de jaren negentig. The sky is the limit en voor Laurence en Fred is het leven één groot feest. Die atmosfeer zet Dolan overtuigend neer. Bijkomend effect is wel, dat de acteurs makkelijk ondersneeuwen in dit visuele geweld. Melvil Poupaud lukt het niet om Laurence en zijn wens om vrouw te zijn voldoende diepte te geven, waardoor hij de hele film lang toch vooral een extravagant uitgedoste man blijft. Daarentegen maakt Suzanne Clément als Fred een verpletterende indruk. In J'ai tué ma mère was ze al te zien in een veel ingetogener rol, maar in Laurence Anyways mag ze alles uit de kast trekken. En dat doet ze dan ook, bijvoorbeeld in een sublieme tirade tegen de onnozele bemoeizucht van een serveerster. Dat ze zich zo opwindt over het oordeel dat hen door de omgeving voortdurend ongevraagd wordt opgedrongen, betekent overigens niet dat dit niet aan haar vreet. Bovendien confronteert de situatie haar met haar eigen verwachtingen.
Laurence Anyways is geen zoet sprookje over het recht om anders te zijn, maar een grootse ode aan de liefde – een liefde die nu een keertje niet alles overwint, maar evengoed lotsbepalend is. Ondanks zijn lengte (meer dan 2,5 uur!) verveelt de film nergens, al was het maar omdat Laurence's jaspanden telkens weer in een andere kleur door het beeld wapperen. Die nadrukkelijke stilering doet bijna vergeten dat ten aanzien van de personages wel erg veel vragen onbeantwoord blijven. In Dolans eerste twee films gaf de uitbundige vormgeving juist lucht aan vaak pijnlijk herkenbare situaties, maar een film over de romantische implicaties van transseksualiteit was misschien met een wat intiemere benadering beter tot zijn recht gekomen.
Laurence Anyways is vanaf 13 september door het hele land te zien.