Op weg naar seksuele autonomie
Waarom genieten vrouwen vaak minder van seks dan zou kunnen? En hoe veranderen we dat?
Wellust Beeld door Jaantje Anna
Mannen zijn testosteronbommen die geregeld hun zaad moeten lozen om blauwe ballen te voorkomen. Vrouwen hebben minder met seks, raken moeilijk opgewonden en komen nog lastiger klaar. Waar of niet waar? Niet dus. Seksuoloog en arts Elise van Alderen rekent voor eens en voor altijd af met deze - en andere - hardnekkige mythes.
Seks is iets voor en door mannen. Mannen zijn immers testosteronbommen met een immer aanwezige zin in seks. Ze zijn de jagers, die hun zaad zoveel mogelijk moeten verspreiden. Ze hebben een seksuele drang, omdat er geregeld ‘iets uit’ moet of om blauwe ballen te voorkomen. Als dit ontladen niet gebeurt, raken ze gefrustreerd. En wanneer hun vrouwelijke partner geen zin heeft in seks, voelen ze zich afgewezen.
Vrouwen daarentegen hebben ‘van nature’ minder met seks, want ze moeten kieskeurig zijn. Daardoor hebben ze er minder zin in, raken moeilijker opgewonden en komen lastiger en minder vaak klaar. Dat is niet zo erg, want hun rol op seksueel gebied is vooral om mannelijk genot te faciliteren en zodoende mannelijke seksuele frustratie of afwijzing te voorkomen.
Deze onzinnige, diep ingesleten mythes zijn allang ontkracht. Toch wordt er in vrijwel alle samenlevingen nog steeds zo gedacht. Echter, niet de ‘natuur’ houdt vrouwen weg van hun eigen genot, maar het feit dat de hele wereld op mannelijke seksualiteit is ingericht.
Onwetendheid
Zo zijn veel vrouwen onwetend gehouden over hun eigen lichaam, vooral over hun eigen genotsorgaan: de clitoris. De clitoris is overigens een groot orgaan en niet een ‘klein knopje’. Daarbij is dit orgaan het enige in het gehele menselijk lichaam dat exclusief bedoeld is voor seksueel genot. Meiden worden – veel meer dan jongens – afgeremd in het ontdekken van hun eigen lichaam en vaker opgevoed met waarschuwingen voor de gevaren van seks, zoals ongewenste zwangerschap, soa's, het slet-stigma en grensoverschrijdend gedrag. De informatie die ze over genot krijgen, is met name gericht op dat van de man, zoals bijvoorbeeld blijkt uit de alomtegenwoordige overtuiging dat penis-in vaginaseks de enige echte en lekkerste seks zou zijn.
Objectificatie
Objectificatie is een van de belangrijkste onderdrukkende mechanismen. Objectificatie houdt in dat het lichaam van vrouwen wordt beschouwd als een object dat moet voldoen aan allerlei onhaalbare ideaalbeelden. Vrouwenlichamen moeten slank, strak, glad en eeuwig jong zijn. Ze moeten verfraaid worden met make-up, sieraden, hoge hakken en strakke kleding. En de vulva, waar een groot deel van hun seksueel genot zich afspeelt, wordt alleen al in de naamgeving beschaamd (‘schaamlippen’) en met allerlei ‘hygiëneproducten voor de vrouw’ weggezet als een vies gebied.
Het schoonheidsideaal is erop gericht om vrouwen ondergeschikt, passief en volgzaam te maken. Wanneer je je overmatig met je uiterlijk moet bezighouden, kost dat veel tijd en energie. Daarnaast zaait objectificatie verdeeldheid onder vrouwen onderling, waardoor hun positie nog meer verzwakt. Vrouwen letten namelijk ook meer op elkaars lichamen dan op die van mannen. Zo kunnen andere vrouwen een bedreiging vormen en kan objectificatie zelfs een vriendschap in de weg staan.
Objectificatie zorgt bij veel vrouwen voor onzekerheid, ongemak en gêne. Dit heeft een negatieve invloed op de seksuele beleving van hun lichaam. Ze gaan erdoor namelijk naar zichzelf kijken alsof ze een lichaam hébben, in plaats van dat ze ervaren dat ze een lichaam zíjn. En je kunt niet genieten met je lichaam, als je datzelfde lichaam als een toeschouwer bekijkt.
Seksuele objectificatie
De objectificatie van vrouwen gaat naadloos over in seksuele objectificatie: vrouwen worden gereduceerd tot objecten die er zijn voor het seksueel genot van mannen. Seksuele objectificatie komt onder meer tot uiting in de manier waarop vrouwen in beeld worden gebracht (de male gaze), hoe ze worden behandeld en hoe er over hen wordt gesproken. Er heerst een diep doordrongen beeld dat de vrouw en haar lichaam er vooral zijn om sexy en sensueel te zijn, en het seksueel verlangen van mannen te bevredigen. Echter, sexy zijn en je seksueel voelen staan haaks op elkaar. Ze sluiten elkaar uit.
Sexy willen zijn gaat over hoe je overkomt op een (meestal mannelijke) ander, over proberen te voldoen aan een bepaald beeld. Je seksueel voelen gaat over jezelf, je eigen lichaam ervaren, je bewust zijn van je eigen seksuele verlangens. Door vrouwen aan te moedigen sexy te zijn, worden ze gestimuleerd zichzelf te presenteren als seksobject. Daarmee raken ze verwijderd van hun eigen gevoel en beleving, waar hun genot zich afspeelt. Daarnaast leidt seksuele objectificatie tot ongelijkwaardigheid, want met een object kan – en hoef – je immers geen rekening te houden. Het is daarmee een voedingsbodem voor seksueel geweld.
Tegenstrijdigheid
Gaandeweg de gesprekken met vrouwen in mijn spreekkamer realiseerde ik me dat er sprake is van een tegenstrijdigheid. Ondanks het feit dat iedereen van jongs af aan krijgt aangeleerd dat het ‘normaal’ is dat vrouwen minder of niet seksueel zijn, wordt dit niet zomaar geaccepteerd. Wanneer een vrouw minder vaak zin heeft in seks, wordt dit in heteroseksuele partnerrelaties namelijk vaak als een probleem gezien. Zowel dit ‘probleem’ als de oplossing ervan wordt bij vrouwen neergelegd, die vervolgens hulp gaan zoeken. Ze zouden echter ook tegen hun partner kunnen zeggen dat juist híj? een probleem heeft, omdat hij te veel seks wil. Maar dat laatste gebeurt bijna nooit. Sterker nog, veel vrouwen die ik in mijn spreekkamer zie, voelen zich ook nog eens schuldig, omdat ze denken dat ze hun partner tekortdoen.
Voor hem
Als seksuoloog sprak ik veel vrouwen die vooral seks hadden voor hun partner. De redenen lopen uiteen: ze waren bang om de sfeer te verpesten, om hem te kwetsen of ruzie te krijgen, of uit vrees dat hij anders vreemdgaat of de relatie verbreekt. Daarnaast voelden veel vrouwen zich door hun partner onder druk gezet als hij toespelingen maakte of zelfs – met woorden of met zijn lichaam – aandrong op seks. Of ze zetten zichzelf onder druk om seks te hebben, omdat ze dachten dat dat zo hoorde in een relatie, omdat ze de overtuiging hadden dat ze hun partner anders afwezen, of omdat ze normaal wilden zijn en dachten dat dat inhoudt dat ze minstens twee keer per week seks moeten hebben. Veel vrouwen hadden de overtuiging ‘hij heeft nou eenmaal zijn behoeftes als man’ en hadden dáárom seks met hem.
Vanuit die motivatie kan er van verbonden seks geen sprake zijn, maar wordt het eenrichtingsverkeer. Iets om af te vinken op je to-do-lijstje. Op deze manier komt er voor veel vrouwen dus gewoon een ‘zorgtaak’ bij. Waar het dan eigenlijk steeds op neerkomt, is dat deze vrouwen geen seks hebben uit hun eigen seksuele verlangens. Dat is desastreus voor je eigen seksuele verlangen: vroeg of laat gaat ‘geen zin’ altijd over in ‘weerzin’.
Seks is nooit iets wat moet, ook niet als je een relatie hebt, en nooit iets wat je moet geven. Seks is nooit iets wat je iemand verschuldigd kunt zijn of waar iemand aanspraak op kan maken. Seks is iets om te doen als je er allebei naar verlangt en zolang je er allebei van geniet.
Seksuele autonomie
Het meest schrijnende in mijn praktijk vind ik om te horen dat heel veel vrouwen denken dat er iets mis met hen is, omdat ze geen zin hebben of niet van seks genieten. Ze voelen zich stuk, schuldig, tekortschieten, niet normaal. Maar er is natuurlijk helemaal niets mis met vrouwen. Ze hebben alleen niet mogen leren hoe ze zelf genot kunnen beleven aan solo- en partnerseks.
Vrouwelijke lust wordt van oudsher binnen het patriarchaat gezien als gevaarlijk voor mannen. Omdat vrouwelijke seksualiteit beangstigend was, moest deze worden beteugeld. Vrouwen werden geacht alleen seks te hebben voor de voortplanting en om mannen seksueel te bevredigen en te bevestigen, en niet voor hun eigen genot. Daarom is er van alles gedaan om vrouwen maar niet te laten genieten van seks. De meest extreme vorm is genitale verminking, waarbij de clitoris wordt weggesneden – een praktijk die wereldwijd nog steeds op grote schaal voorkomt.
Gelukkig is leren genieten van seks iets wat vaak nog kan. Seksualiteit verdwijnt namelijk niet; alleen de verbinding ermee kan verbroken zijn. Als vrouwen de vrijheid, veiligheid, kennis en ruimte krijgen, zijn ze prima in staat hun seksualiteit naar eigen inzicht en verlangens vorm te geven. Vrouwen kunnen zich losmaken van de beperkingen die hen op seksueel gebied worden opgelegd door seksueel autonoom te worden. Dit houdt in: bekend en vertrouwd zijn met je eigen seksualiteit en je er vrij bij voelen. Het begint met kunnen, mogen en durven genieten met en van je eigen lijf. Hoe werken seksuele opwinding en seksueel verlangen bij jou? Welke voorwaarden zijn hierbij voor jou essentieel? En hoe kun je deze creëren?
Meer weten over dit onderwerp? Het boek Wellust – Waarom we als vrouwen te weinig van seks genieten en hoe we dat veranderenvan Elise van Alderen bevat inzichten, tips en oefeningen om seksuele autonomie te bereiken.
Over de auteur
Elise van Alderen (1978) is seksuoloog en arts, gespecialiseerd in de behandeling van seksuele problemen. Haar praktijk is gevestigd in een centrum voor vrouwenzorg, waar ze vrouwen uit heel Nederland op haar spreekuur krijgt. Tevens spreekt en schrijft ze in verschillende media, verkoopt ze 3D-clitorissen, geeft ze scholingen en lezingen en begeleidt ze informatiebijeenkomsten over vrouwen en seksualiteit. Haar missie is vrouwen helpen zich los te maken van de beperkingen die hen op seksueel gebied worden opgelegd, zodat ze hun seksualiteitsbeleving naar eigen inzicht en verlangen kunnen vormgeven, en daarmee de ruimte terug claimen die hun altijd al heeft toebehoord.
Dit artikel is een bewerking van het artikel ‘Hoe komt het dat vrouwen vaak minder van seks genieten dan ze zouden kunnen? En hoe veranderen we dat?’ dat eerder verscheen in Spijker Magazine, editie 11, augustus 2023.
Doneer
LOVER bestaat uitsluitend dankzij betrokken vrijwilligers en donaties. Dit jaar bestaat LOVER al 50 jaar! Voor de jubileumactiviteiten zijn extra middelen nodig. Informatie over (eenmalig) doneren vind je hier.
Potentiële subsidieverstrekkers kunnen contact opnemen met het bestuur via .