Queer Robot Love

Janelle Monáe – The Electric Lady

Janelle Monáe is een opvallende verschijning in de mainstream popmuziek. In een genre dat tegenwoordig vooral gedefinieerd wordt door de hyperseksualiteit van schaarsgeklede popzangeressen vormt deze 'elektrische dame' in alle opzichten een verrassend tegenwicht. Altijd gekleed in verschillende variaties van een zwart-witte tuxedo met het haar in een kenmerkende pompadour verovert Monáe momenteel de hitlijsten met haar nieuwe album The Electric Lady.

The Electric Lady (september 2013) maakt net als de EP Metropolis (2007) en het veelgeprezen debuutalbum The ArchAndroid (2010) deel uit van een reeks conceptalbums, gesitueerd in een dystopische toekomst. Janelle Monáe geeft stem aan haar alterego Cindi Mayweather, een android die voortvluchtig is omdat ze verliefd werd op een mens. Cindi’s rebellie tegen een systeem dat minderheden en andere gemarginaliseerde groepen uitsluit en onderdrukt heeft haar verheven tot het symbool van de verzetsbeweging. Cindi Mayweather, a.k.a. Electric Lady # 1, is een pionier voor liefde, vrijheid en individualiteit.

Androids hebben een belangrijke functie in het werk van Janelle Monáe: “I speak about androids because I think the android represents the new 'other’.” Het concept van de android of menselijke robot wordt in het sciencefiction genre wel vaker gebruikt als analyse-instrument voor systemen van otherization en ontmenselijking. Voor Monáe is deze metafoor vooral effectief om de simpele reden dat het iedereen die zich, om welke reden dan ook, gemarginaliseerd voelt de mogelijkheid biedt zich te identificeren met het neutrale concept van de android. “You can compare it to being a lesbian or being a gay man or being a black woman ... What I want is for people who feel oppressed or feel like the 'other' to connect with the music and to feel like, ‘She represents who I am’.”

Op The Electric Lady gebruikt Janelle Monáe het sciencefiction genre om thema’s als marginalisatie, othering en queerness te verkennen. De soms complexe thematiek en politieke dimensies van het concept weerhouden The Electric Lady er echter niet van om vooral ook een hele dansbare popplaat te zijn. De fictieve wereld gecreëerd door Monáe wordt het meest concreet in een aantal intermezzo’s van een futuristisch radioprogramma. Deze korte ‘interludes’ illustreren het leven van rebelse androids in de stad Metropolis en hun verzet tegen de gevestigde orde door middel van wilde feestjes en funky muziek. Niet rellen, maar dansen is het motto. Dezelfde filosofie geldt voor The Electric Lady. Blijf maar eens stilzitten bij opzwepende nummers als ‘Electric Lady’, ‘Dance Apocalyptic’, ‘We Were Rock n’ Roll’, ‘Ghetto Woman’ en natuurlijk de zomerhit ‘Q.U.E.E.N.’, met een bijdrage van Erykah Badu. Ook de moeite waard is de samenwerking met muzieklegende Prince, het broeierige rock/soulnummer ‘Givin Em What They Love’.

Net als The ArchAndroid wordt The Electric Lady op muzikaal vlak gekenmerkt door een gevarieerde mix van verschillende genres en stijlen. De ballad ‘PrimeTime’ luistert als een klassieke R&B ballad, terwijl het nummer ‘Look Into My Eyes’ doet denken aan een futuristische James Bond soundtrack. Invloeden van onder andere disco, funk, soul, elektro, bebop, opera en klassieke muziek zijn duidelijk te onderscheiden. Janelle Monáe noemt zichzelf een tijdreiziger, en haar muziek lijkt inderdaad zowel uit het verleden als uit de toekomst te komen. Het lijkt misschien wat veel, maar toch voelt het album nergens geforceerd. De verschillende stijlen vormen een coherent geheel dat nooit verveelt. The Electric Lady is niet voor niets ook een album met commerciële potentie.

In deze strak geproduceerde mix van muziekstijlen weet Monáe gelukkig wel de valkuil van style above substance te vermijden (*kuchladygagakuch*). Ze blijft gefocust op haar missie en verliest nooit de boodschap uit het oog. De eerder genoemde hit ‘Q.U.E.E.N.’ is bedoeld als “anthem for the marginalized: women, gays, lesbians, the ex-communicated, the untouchable, immigrants.” Het is niet het eerste popnummer dat de status van empowerment song claimt, maar wel een van de scherpere. “They be like: ‘Oh, let them eat cake!’ But we eat wings and throw them bones on the ground” zingt Monáe over een pakkende beat.

Het sciencefiction concept wordt op The Electric Lady uiteraard ook gebruikt om de in popmuziek zo populaire onderwerpen van liefde en hartezeer te bezingen. De verboden liefde van android Cindi Mayweather kan daarbij gekoppeld worden aan issues over seksuele identiteit. “Robot love is queer!” roept een boze beller in een van de intermezzo’s van het fictieve radioprogramma. “How do you know it’s queer if you never tried it?” antwoordt de DJ. Verwijzingen naar queerness en hints naar damesliefde hebben overigens vragen opgeroepen over de seksualiteit van Janelle Monáe. Steevast beantwoordt ze deze vraag met: “I only date androids” en geeft aan dat ze haar seksualiteit bespreekbaar zal maken wanneer het voor haar relevant is om dat te doen.

Janelle Monáe is niet zomaar een nieuwe popsensatie, maar een muzikant (en schrijver, componist en producer) met een missie: “That's the great thing about being an artist. Your job is to comfort, your job is to be the voice, your job is to bring awareness, your job is to be a rebel, your job is to start a revolution.” The Electric Lady is afrofuturistische popmuziek, een sciencefiction opera over robotliefde, intelligent en provocerend, maar altijd toegankelijk en dat is een hele prestatie. Waar conceptalbums normaal gesproken vaak belanden in een niche categorie, is The Electric Lady een album dat zich niet laat marginaliseren. Een must voor elke robot, android, cyborg of humanoid die wel een dosis empowerment kan gebruiken.

“Will you be electric sheep? Electric ladies will you sleep? Or will you preach!”

The Electric Lady is nu uit bij Wondaland Arts Society en Bad Boy Records

_________________________________________________________________________________

http://www.standard.co.uk/lifestyle/rnb-sensation-janelle-mone-is-here-because-we-need-her-6418158.html

http://www.hitfix.com/news/janelle-monae-qa-steven-spielberg-prince-and-electric-lady