Sneeuwwitje in Spanje
LOVER redacteur Noortje Willems bespreekt "Blancanieves" (2012), een film momenteel te zien in de Nederlandse bioscopen.
In de Spaanse film Blancanieves vormt het Sevilla van de jaren 20 de setting voor een moderne variatie op Sneeuwwitje. Regisseur Pablo Berger maakt dankbaar gebruik van het sprookjesgenre om klassieke thema's, iconische stereotypen en archetypische karakters af te stoffen en nieuw leven in te blazen. De ingrediënten van onschuldig meisje, jaloerse stiefmoeder, olijke dwergen en behekste appel zijn allemaal aanwezig. Ditmaal echter gesitueerd in een romantisch-fantastisch Spanje van stierenvechters, flamenco, Spaanse schonen en galante heren. Dat overgoten met een sausje van zuidelijk katholicisme en passie.
Tegen deze achtergrond van gedroomde gemeenplaatsen krijgen de opmerkelijke omkeringen die zich in de film voordoen het karakter van een vette knipoog. De Spaanse Sneeuwwitje, die uiteraard de naam Carmen draagt, tart de wetten van het patriarchaat door in de voetsporen van haar vader als toreador de ring te betreden. Met haar optreden oogst ze een daverend succes, en in een collectieve emotionele opwelling roept het publiek al wuivend met witte zakdoeken op tot het sparen van de stier. Sneeuwwitje zelf staat een ander lot te wachten: door een hap van de door haar boze stiefmoeder toegeworpen appel raakt ze in een diepe coma die haar onschuld vereeuwigt. Opgebaard wordt ze door het land geleurd waar rijen mannen, waaronder één vrouw (-knipoog-), tegen betaling een poging kunnen doen haar wakker te kussen.
Onder de dwergen die Carmen/Sneeuwwitje in hun midden hebben opgenomen bevindt zich een heuse drag queen, een extra knipoog in het toch al zo opmerkelijke gezelschap. Carmen's stiefmoeder, een kapitalistische golddigger/evil vamp, deinst niet terug voor kinky sm-spelletjes, waarmee ook haar karakter van een moderne humoristische twist wordt voorzien. En Carmen's vegetarisme (als kind was haar beste maatje een kip) maakt haar, naast feminist, ook een ecologisch verantwoorde activist.
De zwart-witte en stomme uitvoering van Blancanieves sluit mooi aan bij het archaïsche karakter van het sprookjesgenre. Dat het geheel een modern sausje krijgt is vermakelijk. Toch wringt het ook een beetje. De politiek correcte variaties en omkeringen zijn leuk, maar eigenlijk ook niet meer dan dat. Door het veelvuldig voorschotelen van nieuwe stereotypen (al dan niet voorzien van een subversief randje) worden ze bovendien meteen weer teniet gedaan. De personages blijven schematisch, en het Spanje dat we te zien krijgen is wel heel erg geromantiseerd. Hiermee lijkt de film een bepaald oppervlakkig karakter niet te kunnen ontstijgen. Maar ja, het is ook een sprookje, en dat blijft smullen.
