Sterk wil ze raken waar het pijn doet

Lage kijkcijfers

De Wereld Draait Door. Of niet, want alweer gaat de discussie over de ondervertegenwoordiging van vrouwen in televisieprogramma’s. Janneke van Heugten deed onderzoek, zocht de publiciteit en weerde zich kranig tegen degenen die geen probleem zien, tegen degenen die geen concessies willen doen aan de kwaliteit van programma’s (Aargh! Hoe beledigend kun je zijn!)  en tegen degenen die vrouwen onzeker, onwillig of oninteressant – de VARA Gids (1 sept. 2008) - noemen. Met dank aan Dieuwke Wynia.

Ik sta volledig achter de missie van Janneke van Heugten: eenzijdige berichtgeving, onderrepresentatie of afwezigheid in de media van groepen mensen vertekent ons zicht op de wereld, ondermijnt het zelfbeeld van die specifieke categorie en bevestigt de dominante in- en uitsluitingsmechanismen in het voordeel  van witte, heteroseksuele mannen, 40-plus, uit de Randstad en zonder zichtbare handicap of chronische ziekte. Je kunt er niet vaak genoeg op wijzen. Maar de roep om meer vrouwen op tv klinkt al dertig jaar. Elke paar jaar is die roep zelfs tamelijk luidruchtig en toch komt het doel niet in zicht.

Dames, de strategie deugt dus niet! Er moet iets anders gebeuren. Iets radicalers, iets massalers, iets ludiekers. En ik moet dan  aan twee dingen denken: de film Network (1976) en een advertentie voor computers.

De advertentie stond in het NRC in begin jaren tachtig. De computerproducent -  als ik  me niet vergis ging het om IBM -  spoorde ondernemers aan om computers aan te schaffen voor hun medewerkers. Het was een simpele advertentie met zwart-wit illustraties van twee of drie mannelijke ondernemers in pak en ook in de tekst sprak de producent alleen mannen aan.
De week daarop werden er ingezonden brieven gepubliceerd, geschreven in reactie op de advertentie. Een paar daarvan hadden de vorm van een brief aan de computerproducent. De afzenders waren vrouwelijke ondernemers, die in heldere bewoordingen duidelijk maakten dat zij de tientallen computers voor hun bedrijf elders zouden aanschaffen. De adverteerder leek immers niet graag aan vrouwen te willen verkopen.  Deze vrouwen troffen de producent waar het het hardst aankwam: in de portemonnee.

In de film Network wordt journalist Howard Beale ontslagen vanwege dalende kijkcijfers. Hij vindt dit een knieval voor de commercie en roept zijn kijkers op om te protesteren. Overal waar de show uitgezonden wordt, roepen mensen uit hun raam "I'm as mad as hell, and I'm not going to take this anymore!" . De massale uitdrukking van onvrede leidt tot stijgende kijkcijfers en tot het behoud van Beales baan in de media. Later in de film raken de eigenaren van de omroeporganisatie in paniek als Beale opnieuw zijn kijkers oproept om te protesteren en ze laten hem vermoorden.

Dat laatste resultaat is niet mijn streven, maar de paniek van bovenbazen voor massale protesten zou ik wel willen gebruiken. Als we werkelijk willen dat er meer vrouwen op televisie komen, dan moeten we de programmamakers treffen waar zij het voelen: in de kijkcijfers. En dat vereist massale actie, solidariteit – om dat begrip maar weer eens van stal te halen. Niet af en toe een verdrietig mailtje naar DWDD of Pauw en Witteman, maar een kijkersboycot.  Dat is al eens eerder gebeurd: Onder aanvoering van Irene Costera Meijer hebben begin jaren negentig een paar vrouwen met de actie ‘Maak zuster Reini lesbisch’ een personage in de soap Medisch Centrum West een seksuele oriëntatie aangemeten. Vergeleken met zo’n transformatie zou  het toch een fluitje van een cent moeten zijn om meer vrouwen op televisie krijgen. En krijgen we de kijkcijfers niet omlaag, dan kunnen we nog altijd een mailbom sturen naar de bedrijven die reclame maken in de blokken rondom de programma’s!

Jouw boycot laten weten aan de redactie van De Wereld Draait Door, Pauw en Witteman,  Nieuwsuur,  Brandpunt of EenVandaag is natuurlijk zo gedaan, maar ik doe een voorzet. Kopiëren mag!

Beste redactie,

Vandaag zag ik dat u alweer geen vrouwen in de uitzending had/een vrouwelijke gast niet liet uitpraten/ geen vrouwelijke deskundige had uitgenodigd.

I am mad as hell, and I’m not going to take this anymore! Ik zal niet langer naar uw programma kijken en mijn informatie elders zoeken.

Met vriendelijke groet,

Garjan Sterk

Als je een LinkedIn-profiel hebt kun je de discussie naar aanleiding van het onderzoek van Janneke van Heugten volgen op twee plekken.

Voor de discussie onder media-professionals, klik hier.

Voor de discussie onder vrouwelijke media-professionals, klik hier.