Time to Lean In!

Facebook topvrouw over vrouwen, werk en de weg naar succes

Sheryl Sandberg’s Lean In is in meerdere genres te plaatsen: deels autobiografie, deels managementboek, deels feministisch manifest en deels zelfhulpboek. Hanna Marije Booij beschrijft in haar bespreking van Lean In wat dit boek voor haar persoonlijk heeft betekend, en waarom ze vindt dat iedereen het zou moeten lezen.

Sheryl Sandberg (1969), Chief Operating Officer en bestuurslid van Facebook, doet met Lean in een krachtige oproep aan vrouwen om hun invloed op alle sectoren van de samenleving te vergroten. De revolutie is blijven steken, aldus Sandberg, en zij vindt het tijd voor actie. Het feit dat we in het westen weten dat er in andere delen van de wereld een veel grotere ongelijkheid is, wil nog niet zeggen dat er achterover geleund mag worden. Dit geldt tevens voor haarzelf: ook Sandberg, in haar bevoorrechte en machtige positie, wil doorwerken aan de positie van vrouwen in het algemeen.

Lean in is een boek dat - hoewel gestaafd met veel feiten - niet zozeer theoretisch als wel praktisch van aard is. Sandberg wijst op externe (institutionele) en innerlijke barrières die vrouwen met zich meedragen en probeert een balans tussen die barrières te vinden. Ze legt met dit boek de nadruk op de innerlijke barrières, omdat ze van mening is dat er te weinig aandacht is voor de wijze waarop vrouwen zichzélf achterstellen. Deze innerlijke barrières worden volgens Sandberg veel te makkelijk gebagatelliseerd, terwijl ze zoveel invloed hebben op de stappen die vrouwen zetten op de carrièreladder (of ‘het klimrek’, zoals Sandberg die ladder liever noemt). Vrouwen zouden hun attitude moeten veranderen door tegenover de innerlijke obstakels het werkwoord ‘lean in’ (ambitieus zijn op welke manier dan ook) te internaliseren. 'Die interne obstakels verdienen veel meer aandacht, voor een deel omdat we er zelf over gaan. Tegenwoordig kunnen we de horden zelf ontmantelen. En daar kunnen we nu mee beginnen.' [1]

Deze zin geeft goed weer wat mij aanspreekt in dit boek. Sandberg signaleert weliswaar externe barrières, maar biedt ook vooral perspectief omdat er in haar ogen veel is dat vrouwen zélf kunnen veranderen. De oplossingen die ze aandraagt zijn direct toepasbaar. Door het lezen van dit boek ben ik mij veel bewuster geworden van de innerlijke strijd die ik met grote regelmaat voer. Zo moest ik enige tijd geleden een businesscase presenteren ten overstaan van een jury en een groep die ik niet kende, in een taal die niet de mijne is. Kortom: doodeng. De hele week bedacht ik redenen om het niet te hoeven doen. Tegelijk dacht ik steeds: 'kom op, lean in!' Toen het moment daar was ademde ik diep in, hield de presentatie, en voelde me sterker worden. Ik overwon stukje bij beetje mijn onzekerheid.

Later die dag presenteerde een andere vrouw haar case. Ze dekte zichzelf eerst in door te zeggen dat ze het moeilijk vond, niet zo’n geweldig idee had en al helemaal niet goed Engels sprak. Uiteindelijk won ze en ze begon meteen te huilen. Sandberg noemt dit innerlijke mechanisme, een typisch probleem van vrouwen die zichzelf ondanks hun competenties stelselmatig onderschatten, het ‘oplichtersyndroom.' Ook al hebben vrouwen nog zoveel bereikt, ze 'kunnen maar niet het idee van zich afschudden dat het slechts een kwestie van tijd is voordat ze worden ontmaskerd tot wat ze werkelijk zijn: mensen met beperkte vaardigheden of talenten.' [2] Dit is volgens Sandberg een van de redenen waarom vrouwen achterblijven als het om topfuncties gaat.

Tijdens het nabespreken van de presentaties kwam uit dat veel vrouwen het niet hadden zien zitten om te moeten presenteren, en bleek dat zij er allemaal van overtuigd waren de enige te zijn. Sandberg vindt dat vrouwen meer een eenheid moeten vormen. Ze zouden geen bedreiging voor elkaar moeten zijn, maar juist een steun. In het geval dat ik zojuist schetste was hier pas achteraf sprake van, omdat niemand een ander van tevoren in vertrouwen had genomen over deze ‘interne obstakels.' Op het moment dat men zich bedenkt niet uniek te zijn in eigen onzekerheid en angst, wordt het een stuk makkelijker om die gevoelens even te parkeren en gewoon een overtuigende presentatie te houden. Lean in spreekt waarschijnlijk een groot publiek aan omdat het boek de vinger op een alom aanwezige en herkenbare zere plek legt.

Sandberg schreef met Lean in een inspirerend boek dat ze zelf had willen lezen toen ze het nodig had. Tijdens het lezen bedacht ik mij hoe gelukkig ik was dit boek juist nu, als zoekende starter op de arbeidsmarkt in tijden van crisis, te lezen. Lean in is een eye-opener voor elke vrouw, jong, oud, feminist of niet. Sandberg heeft het misschien niet uitgevonden, maar het is haar gelukt het feminismedebat te heropenen en er een aantrekkelijke draai aan te geven. Lean in is wat mij betreft een boek dat alle vrouwen - en mannen - zouden moeten lezen.  Het boek én het platform leanin.org kunnen een nieuwe golf van feminisme veroorzaken. Een golf waarop alle vrouwen kunnen meebewegen en waarbij zij elkaar moeten vertrouwen. ‘Als we nu doorzetten, kan de volgende golf de laatste zijn. In de toekomst zijn er dan geen vrouwelijke leiders meer. Dan zijn er alleen nog maar leiders.’ [3]

Lean In van Sheryl Sandberg verscheen in maart van dit jaar bij Bruna uitgevers en is overal verkrijgbaar.

[1] Sheryl Sandberg, Lean In (Bruna uitgevers, maart 2013), p. 19-20.

[2] Ibid, p. 40.

[3] Ibid, p. 200.