Unbelievable: rauw en realistisch

Merritt Wever and Toni Collette Photograph Beth DubberNetflix

Deze week verscheen een nieuwe serie op Netflix: Unbelievable. In acht afleveringen wordt het waargebeurde verhaal verteld over een serieverkrachter die jarenlang zijn verwoestende gang kon gaan. Geen origineel onderwerp, geen verrassende vertelling. En toch is Unbelievable anders. En beter.

De achttienjarige Marie Adler wordt in haar huis door een indringer verkracht. Uitvoerig komt in beeld hoe zij in het ziekenhuis onderzocht wordt en vervolgens aangifte doet bij de politie. Keer op keer moet ze vertellen wat er gebeurd is. De jonge vrouw verkeert in shock. Het is dan ook geen verrassing dat haar getuigenis her en der warrig is. Wanneer de politie kennisneemt van haar verleden als pleegkind dat als een hete aardappel wordt doorgegeven en regelmatig moet verkassen, voel je de bui al hangen: ze wordt niet geloofd. Zelfs haar vrienden en familie twijfelen en beginnen te denken dat Marie het afschuwelijke voorval heeft verzonnen. Tot overmaat van ramp wordt ze uiteindelijk zelf vervolgd vanwege een vermeende valse aangifte. Wanneer twee rechercheurs vergelijkbare zaken onderzoeken en hun krachten bundelen, vinden zij uiteindelijk de dader.

Tot zover niets bijzonder. Seksueel geweld komt zo’n beetje in elke film en serie voor. En het contrast met de realiteit is bij deze misdaden zelden groter: waar vrouwen in werkelijkheid niet geloofd worden of beschuldigd worden van verwijtbaar handelen of smaad, is verkrachting in films juist een belangrijk motief. Een motief voor een heldhaftige Man om de ‘damsel in distress’ te redden. Of een motief voor het slachtoffer in kwestie om haar ware kracht te vinden en zich te wreken.

Unbelievable is anders. Beter.

De serie toont genadeloos tegen welke obstakels slachtoffers aanlopen, hoe mensen reageren op trauma, hoe het mogelijk is dat iemand niet geloofd wordt en uiteindelijk - uit zelfbehoud - gaat twijfelen en fantaseren over een alternatieve versie van de gebeurtenis. 

Unbelievable had een voyeuristisch programma vol geweld kunnen zijn. Of een misdaadverhaal dat zwaar doortrokken is van clichés, zoals ontelbare andere verfilmingen. Dat is het niet. Door juist het ongeloof en de klunzige aanpak van de politie centraal te stellen, gelardeerd met korte flashbacks van de gruweldaad, voel je als kijker de schrijnende machteloosheid groeien. Je begrijpt waarom Marie haar aangifte intrekt, terwijl elke vezel in je lichaam schreeuwt: ‘Doe het niet! Eis gerechtigheid!’.

Alsof de administratieve nachtmerrie nog niet genoeg is, maakt de serie ook pijnlijk duidelijk dat geloofwaardigheid en status hand in hand gaan. Waar een ander slachtoffer, een studente, op meer empathie mag rekenen, staat Marie door haar achtergrond bij voorbaat met 2-0 achter. Unbelievable laat zien dat er een beeld van ‘het ideale slachtoffer’ bestaat, waar Marie niet aan voldoet.

Even schokkend zijn de weerzinwekkende fouten die de politieagenten maken, vooral omdat zij dit niet opzettelijk doen. De politieagenten zijn geen eendimensionale slechteriken, maar geloven wat ze geloven en hebben geen kwade bedoelingen. Ze zijn alleen doof en blind voor wat zich voor hun ogen afspeelt. Hun kortzichtigheid en onvermogen maken de scènes waarin Marie ondervraagd wordt des te hartverscheurender. De uiteindelijke excuses van de mannelijke rechercheur die Marie onder druk zette, zijn even oprecht als tenenkrommend. Too little, too late. Maar toch. Het is meer dan waar slachtoffers in werkelijkheid op durven hopen. 

Unbelievable is geïnspireerd op An Unbelievable Story of Rape, dat in 2015 de Pulitzer-prijs won. Het artikel beschrijft de situatie van de echte Marie Adler. In 2009 werd zij beschuldigd van een valse aangifte van verkrachting in Lynnwood in de Verenigde Staten. Nadat de politie inconsistenties in haar verhaal constateerde, trok Adler onder druk haar aangifte in. Twee jaar later onderzochten Stacy Galbraith en Edna Hendershot vergelijkbare verkrachtingszaken in Denver en Golden (Colorado). De twee detectives bundelden hun krachten en kwamen stap voor stap dichterbij de waarheid. Uiteindelijk vonden ze de dader, Marc O'Leary, waarna bleek dat Marie’s aangifte niet verzonnen was.

De gebeurtenissen spreken voor zich. Het verhaal vertelt zichzelf. Unbelievable is een spannende detective, maar het perspectief, de details, het ontbreken van clichés, de sterke vrouwenrollen en de onmiskenbare klassenjustitie maken deze serie tot veel meer dan dat. Die maken het tot een must-see.