VROUWEN KIJKEN ALS MANNEN NAAR ZICHZELF

Sunny Bergman over anime, kawaii en hentai

Sunny Bergman is in Tokio omdat haar documentaire Zwart als Roet daar op een internationaal filmfestival draait. Door vriendin en collega Roos van Ees wordt ze ingewijd in de cultuur van manga, kawaii en hentai. Kawaii betekent zoiets als ‘schattig sexy’ en hentai is anime porno. Het prikkelt Sunny tot bespiegelingen over ironische seksualiteit, de drang naar kinderlijkheid door verstikkende sociale conventies en over hoe vrouwen naar zichzelf leren kijken vanuit een derdepersoonsperspectief.

Terwijl de vriendinnen zich als mangafiguurtjes verkleden verwondert Sunny zich over de aantrekkingskracht die anime op Roos uitoefent. Zelf voelt ze zich ongemakkelijk door de infantilisering van vrouwen, die voor haar gevoel naar pedofilie neigt, en ze vraagt zich af of een (sub)cultuur die kindvrouwtjes zo cultiveert vrouwen inhoudelijk wel serieus kan nemen. Aan de andere kant geeft ze toe dat het best bevrijdend is om tijdelijk in de mangameisjesrol te stappen. Ze herinnert zich dat een van de kennissen die ze interviewde voor Sletvrees een groot fan van ironie in seksualiteit is. Volgens hem geeft ironie vrijheid, een ironisch filter maakt het gemakkelijker om een rol aan te nemen waar je misschien bang voor bent, stelt hij. ‘Dat je je als geëmancipeerde vrouw niet hoeft te schamen om je onderdanig op te stellen.’

Haar vriendin Roos is van mening dat de Japanse kawaii-schattigheid voor een groot deel alleen maar een kinderlijke fantasiewereld is. De liefde voor anime is niet enkel seksueel gemotiveerd, stelt ze. Manga is overal, van politieke campagnes tot in reclame. In de metro leest iedereen strips. In veel culturele analyses wordt de kawaii-cultuur gezien als verzet tegen de verstikkende sociale conventies in Japan. Op weg naar het hotel vertelt Roos Sunny hoe ze als tiener vaak een hentai-game speelde waarin de mannelijke hoofdpersoon zoveel mogelijk schoolmeisjes moest verleiden. Nu ze eraan terugdenkt, realiseert ze zich hoe vreemd het is om als meisje zo’n spel vanuit het perspectief van een man te spelen. Voor Sunny is het een metafoor voor hoe vrouwelijke seksualiteit ook in het westen wordt verbeeld en beleefd: door de overvloed aan seksuele beelden vanuit de mannelijke blik internaliseren vrouwen een soort derdepersoonsperspectief. We leren om naar andere vrouwen en naar onszelf te kijken vanuit een maatschappelijk geconstrueerd mannelijk perspectief. Een scherpe en zeer verhelderende analyse van een fenomeen dat zo diep ingebed zit in onze collectieve psyche dat we ons dat vrijwel niet meer realiseren, vinden wij. En daarom staat Sunny’s geanimeerde porno bij de VPRO vandaag centraal bij LOVER.