Young adult fiction is een blijvertje

LOVER bekijkt Divergent

Na The Hunger Games,Twilight en The Mortal Instruments: City of Bones is nu de beurt aan Divergent om te bewijzen dat young adult fiction geschreven door en over vrouwen commercieel erg succesvol kan zijn. Met in de hoofdrol Hollywoods nieuwste aanwinst Shailene Woodley, en een contract voor vier films kan de Divergent-serie bijna niet falen. Toch?             

De Divergent-boeken, geschreven door Veronica Roth, gaan over de zestienjarige Tris, die opgroeit in een toekomstige versie van Chicago. In deze wereld zijn mensen onderverdeeld in vijf groepen met elk een eigen visie op wat de vrede in stand houdt en oorlog voorkomt. Abnegation, de groep waar Tris in opgroeit, vindt dat een nadruk op onzelfzuchtigheid goed is voor de wereld. Abnegation­-leden leven daarom een sober leven, en geven alles wat ze zich kunnen veroorloven aan mensen die het minder hebben dan zijzelf. De andere groepen zijn Candor (eerlijkheid), Amity (aardigheid), Erudite (intelligentie) en Dauntless (dapperheid). De mensen die niet bij een bepaalde groep horen heten de factionless, en hun leven wordt als waardeloos beschouwd.

Alle zestienjarigen ondergaan in deze toekomst een test die bepaalt bij welke groep ze horen, alvorens ze de groep kiezen waar ze de rest van hun leven bij zullen blijven. Bij Tris geeft de test echter geen goede uitslag en ze wordt daarom als Divergent gelabeld. Tris kiest er vervolgens voor om Abnegation achter haar te laten, en over te stappen naar Dauntless, waar ze door een heftig trainingsprogramma moet om niet uit de groep gegooid te worden en factionless te leven.               

Dit is een samenvatting van ongeveer de eerste vijftien minuten van de film. Alles wordt in een hoog tempo naar het publiek gegooid in een niet zo subtiele expositie, en er is weinig tijd voor het vaststellen van de karakters van de personages. Hoewel het in het boek erg duidelijk is dat Tris voor Dauntless gaat kiezen, wordt er in de film weinig aandacht besteed aan haar motivatie voor deze keuze.

De rest van de filmische aspecten zijn bijzonder middelmatig. De soundtrack, een samenwerking van “onze” Junkie XL en Hans Zimmer, is erg flauw en voelt op sommige momenten geforceerd. De editors hebben een voorliefde voor establishing shots van Chicago, die, toegegeven, erg mooi zijn, maar zwemmen in een zee van saaie cinematografie. De jonge acteurs zijn opvallend goed voor hun leeftijd, en het zijn helaas de oudere acteurs die ongemakkelijk en weinig overtuigend acteren (met uitzondering van Maggie Q, in de fenomenaal gespeelde maar obsceen kleine rol van Tori, een Dauntless-lid).

Op feministisch gebied, echter, is deze film een parel. Tris is een personage dat, voor een verhaal dat zich afspeelt in een tijdperk waar er een mind control serum gemaakt kan worden, gewoon een erg realistisch meisje. Ze groeit op in een omgeving waar ze constant verteld wordt dat ze bestaat om anderen te helpen en dat haar functie in het leven is om voor andere mensen te zorgen. Dit is een erg herkenbaar beeld voor tienermeisjes. Ze vecht hier tegen terug door Dauntless te kiezen, de groep die voor de minst vrouwelijke deugd staat.

Wat ook interessant is om te zien, is dat in de film dapperheid heel duidelijk apart wordt gezet van machogedrag. Four, de Dauntless-leider die als goed wordt neergezet, wil dat mensen het beste uit zichzelf halen, maar is tegelijkertijd afkeurend tegenover onnodige risico’s. Zijn tegenpool is Eric, de Dauntless-leider die als gevaarlijk en meedogenloos wordt neergezet, is roekeloos en zijn drang om te laten zien hoe dapper hij is, komt overduidelijk voort uit een enorme lust naar macht en overheersing. Zijn macho-achtige houding wordt door zowel de film als andere karakters in het verhaal afgekeurd.

Een punt van twijfel op feministisch gebied is Tris’ angst voor seksuele intimiteit. Als deel van haar Dauntless-ontgroening wordt ze ingespoten met een serum dat haar ergste angsten laat zien. Een van die angsten is de angst voor aanranding en verkrachting. In het boek komt deze angst voort uit een incident waar Tris aangerand wordt door mede-Dauntless, de mensen die ze zou moeten vertrouwen. In de film wordt deze angst niet uitgelegd en wordt de hele aanranding weggelaten, misschien zodat de film nog steeds voor tieners toegankelijk is. Aan de ene kant is het fijn om een keer een vrouwelijk karakter te zien dat niet aangerand wordt, aangezien dit in futuristische verhalen erg vaak voorkomt en het nu een cliché is geworden. Aan de andere kant komt het heel weinig voor dat er een vrouwelijke hoofdpersoon is die aangerand wordt, het zijn vaker vrouwelijke karakters in een verhaal over mannen. Verder geeft het boek ook nog een belangrijke boodschap aan slachtoffers van aanranding en verkrachting door Tris’ angst neer te zetten als iets wat logisch is, en iets wat haar niet zwak maakt, maar juist menselijk.

Al met al is de film gewoon vermakelijk, maar meer ook niet. Alles wat de film goed doet, doet het boek net iets beter, maar alles wat het minder goed doet is niet catastrofaal slecht. Wat zeker is, is dat vrouwelijke young adult fiction voorlopig niet weggaat uit de bioscoop of de boekhandel, en dat dit een geweldig genre is voor zowel vrouwelijke schrijvers als vrouwelijke personages.