Mag activisme wel een feestje zijn?

Uitgelicht: De veelzijdige polemiek achter Ieder1

Zondag vond in Amsterdam de Ieder1 Parade plaats, een zelfbenoemde positiviteitswandeling om de toenemende polarisering rond diversiteit in Nederland tegen te gaan. Ieder1 heeft - mede door acteur en initiatiefnemer Nasrdin Dchar - al menig BN’er aan zich kunnen binden. Toch maakt het initiatief dat een ‘deken van positiviteit’ over Nederland wil leggen de nodige weerstand los.

Zo vertelt Seada Nourhussen in haar opiniestuk in Trouw 'Verandering via feestjes? Nee die eis je op' dat ze de commerciële kant van de Parade problematisch vindt:

Juist door de holle frasen die deze campagne sieren - 'diversiteit vieren' en 'samen sterk' - stromen de donaties binnen, van 500 euro van fotograaf Erwin Olaf, tot 1000 euro van onbekenden. "Wat een goed idee, maar wat gaan we doen met dat geld?", vraagt iemand zich pas ná donatie af. Het geld blijkt naar onder meer Dixie-toiletten en podia te gaan; de mars eindigt dus in een festival. Want onrecht is erg, maar het moet wel gezellig blijven.

Anousha Nzume sluit zich hierbij aan. Op Joop.nl licht ze haar keuze om niet aan de parade deel te nemen toe in een persoonlijke bijdrage:

Wat pijn doet in de IEDER1 campagne is die ‘geen-zin-in-negatief-gedoe-sfeer’. Alsof het ervaren van maatschappelijke ongelijkheid en racisme een keuze is. Daarnaast ben ik teleurgesteld in het totale gebrek aan concrete steun voor onze activisten. De voorhoede die met gevaar voor eigen welzijn de paden heeft gebaand voor ‘gezellige parades’ en ‘concerten met kraampjes’.

Verder wijst Nzume op het risico dat politieke kopstukken de Ieder1 Parade gaan gebruiken als vrijblijvende oplossing voor ongelijkheid, in plaats hun politieke verantwoordelijkheid te nemen.

Ook filmmaker Beri Shalmashi heeft een onprettig gevoel bij Ieder1. In de Volkskrant interviewt ze voor een podcast initiatiefnemers Hesdy Lonwijk en Nasrdin Dchar. Ze schrijft daarover dat Lonwijk zegt dat verandering vanuit de burgers moet komen:

Dat is het statement dat wij maken, waarin wij geloven. Als ik mensen hoor zeggen dat de multiculturele samenleving is mislukt, moet ik lachen. Er valt niks aan te lukken of mislukken. Het is er. Ik ben hier. Nasrdin is hier. Wij zijn toch geen experiment? We zijn allemaal Nederlanders. Wat is er mislukt?

Lonwijk is het racisme net zo zat als Shalmashi, zegt hij, maar hij kiest gewoon voor een andere strategie. Het verwijt dat hij met Ieder1 de confrontatie uit de weg zou gaan herkent hij niet. "Uiteindelijk hebben wij hetzelfde doel: we willen af van het racisme."

Is Ieder1 dan toch een initiatief geboren uit pijn?, vraagt Shalmashi zich af. Dchar bevestigt dat. "Maar wij zetten die om in een manier van communiceren die verbindt. Ik geloof dat het het best werkt als je zegt: 'We gaan dit samen oplossen.' Anders wil de andere partij niet eens met je in gesprek."

Shalmashi trekt haar conclusie: "Je doet een mooie wikkel om de pijn en maakt het tot iets zoets dat iedereen wel lust. Maar de waarheid is mij daarvoor toch te bitter."

Toch zijn er ook veel positieve reacties. Zo schrijft Ewout van den Berg, wederom op Joop.nl, waarom Ieder1 er juist voor zorgt dat we ons niet afzijdig kunnen opstellen in het racismedebat: "De oproep voor de ‘parade’ is erg algemeen, maar binnen het huidige racistische klimaat is de boodschap van Ieder1 een verademing."

Toch vindt Van Den Berg het pijnlijk dat de burgemeesters van de grote steden de Parade misbruiken: "Dezelfde burgemeester die vorig jaar nog tegen critici van islamofobe vodjes als Charlie Hebdo zei dat ze moesten oprotten, stelt nu dat ‘Nederland van iedereen is’."

Van Den Berg vindt veel van de kritiek op de Ieder1 Parade gegrond, maar ziet het uiteindelijk, geheel in de geest van Ieder1, toch vooral van de positieve kant:

De vraag is wat antiracisme-activisten – behalve een vrije zondag – ermee winnen door weg te blijven. We zijn de afgelopen jaren vaak de straat op gegaan tegen racisme, van acties tegen politiegeweld, Zwarte Piet en Pegida tot ‘Vluchtelingen welkom’-demonstraties. Vaak met een paar honderd mensen en soms met een paar duizend. Samen met deze activisten willen we met de Internationale Socialisten een militante antiracistische beweging opbouwen.

Maar hierbij hebben linkse en antiracisme-activisten niet de luxe om zich afzijdig te houden van de parade van Ieder1. De mars zal duizenden mensen trekken die bezorgd zijn over het racistische klimaat in Nederland. Zij zijn op zoek naar antwoorden en een perspectief om meer te kunnen doen. Het (voorlopig) eenmalige moment van Nasrdin en co. gaat dit perspectief niet bieden. Door ons aan te sluiten bij de parade van Ieder1 kunnen we met die mensen in gesprek raken over wat er nodig is in Nederland.