Uitgelicht: zwarte piet (is racisme)

Zwarte piet is racisme

Header foto: Bob Bruyn

Ongelofelijk maar waar: tijdens de intocht van Sinterklaas afgelopen zaterdag 18 november was alweer in nagenoeg alle gemeenten in Nederland ongegeneerd blackface aanwezig.  En daar nog bovenop: op veel plekken werden vreedzame demonstranten aangevallen, met geweld bedreigd, met eieren en bierblikjes bekogeld, geïntimideerd, uitgescholden etc. In veel gevallen moest de politie ingrijpen. In deze uitgelicht zetten we de situatie kort uiteen.

Geweld tijdens de intocht

Kick Out Zwarte Piet, een organisatie die zich inzet voor een inclusief Sinterklaasfeest zonder racistische karikaturen, heeft dit weekend in 18 gemeenten en plaatsen vreedzame protesten georganiseerd. Deze zijn allemaal vooraf goedgekeurd en er zijn afspraken gemaakt met de burgemeester en politie voor de publieke veiligheid en bescherming van de demonstranten.

Helaas verliep het allemaal niet zoals gepland. Bedreigingen en geweld tegen demonstranten waren aan de orde van de dag, zoals te zien is in dit schrikbarende filmpje en beelden van het protest in Eindhoven. 

Een helder overzicht van de situatie in verschillende plekken is hier te vinden. In Nijmegen werd de geplande demonstratie afgelast in verband met dreigingen van lokale hooligans en in Den Haag en Hilversum werden demonstraties halverwege afgebroken vanwege de onveilige situatie. Op meerdere plekken zijn mensen aangehouden en in Eindhoven komt een strafrechtelijk onderzoek.

Ondertussen in Amsterdam

In groot contrast met deze confrontaties staat de intocht in Amsterdam, die vreedzaam en succesvol is verlopen. Daar werd 5 jaar geleden het besluit genomen om zwarte piet stapsgewijs te transformeren naar de schoorsteenpiet, die dit jaar overal te zien was.

Ook de NTR zegt dit jaar in oktober mee te doen met de nieuwe traditie van schoorsteenpieten en geeft op de site aan dat er enkel nog schoorsteenpieten in het Sinterklaasjournaal zullen voorkomen, al blijkt snel dat het wat ingewikkelder ligt. Uiteindelijk blijken er uiteindelijk nog gewoon zwarte pieten in voor te komen. Het verzet tegen verandering bij de NTR schijnt van een kleine groep werknemers te komen die zich hoog in de organisatie bevinden.

In Haarlem heeft dit jaar Majority Perspective, een burgerinitiatief, een kort geding aangespannen om ook in de nationale intocht in Zaandam zwarte piet aan te passen. Dit geding is niet behandeld omdat de stichting volgens de rechtbank niet aan de voorwaarden heeft voldaan. Volgend jaar beter.

Voor de haters

Om alvast met de negatieve reacties te dealen (want dat ga ik later niet doen) hier alvast een ontkrachting van de meest voorkomende argumenten vóór zwarte piet:

• “Het is traditie”

Dit is geen argument. Moeten we iets behouden puur omdat het vroeger zo werd gedaan? Andere sinterklaastradities zoals zakjes zout, de roe en Piet als een schrikwekkend personage die kinderen steelt en in een jutezak naar Spanje ontvoert zijn ook aan het verdwijnen. Niemand die daar ophef over maakt.

• “Het is een kinderfeestje”

Ja, en juist daarom is het belangrijk dat het wordt aangepast. We willen toch niet dat onze kinderen worden opgevoed met beelden die overduidelijk racistisch zijn en het idee dat blackface acceptabel is. Om nog maar te zwijgen over niet-witte kinderen die hier nog meer hinder aan bevinden.

• “Ik ben toch geen racist”

Niemand zegt dat. Zwarte piet is racistisch, niet jij. Maar als je je zo aangesproken voelt door deze discussie is het wellicht een goed idee om je privilege eens te checken.

• “Kunnen we het niet gezellig houden? Kinderen zijn hiervan de dupe”

Ja, laten we het vooral gezellig houden. Dat kan bijvoorbeeld door vreedzame protestanten niet aan te vallen en te bedreigen.

Ik schaam me er deze dagen voor om Nederlander te zijn. Ondanks mijn eigen goede Sinterklaas herinneringen durf ik er nauwelijks over te praten met buitenlandse vrienden, die begrijpelijk vooral shock en afschuw ervaren bij dit soort taferelen.

Lieve mensen, het is niet moeilijk. Goede alternatieven zoals roetveegpieten en kleurenpieten zijn volop beschikbaar, of ga lekker zelf creatief aan de slag. Alles mag, maar geen blackface.